Voorlopig geen oplossing voor strenge stikstofregels, wel verder onderzoek
Het is wetenschappers nog niet gelukt een manier te vinden om relatief kleine projecten vrij te stellen van strenge stikstofregels. De provincies hadden wetenschappers van TNO en de Universiteit van Amsterdam opgedragen om op zoek te gaan naar een grens waaronder geen stikstofvergunning hoeft te worden aangevraagd. Die hebben ze niet gevonden, al zeggen de wetenschappers wel dat er aanleiding is om meer onderzoek te doen om zo'n grens alsnog te vinden.
Tot frustratie van boeren en bedrijven moet nu voor vrijwel elke nieuwe stikstofuitstoot een vergunning worden aangevraagd. Als bijvoorbeeld bij de uitbreiding van een boerderij meer dan 0,005 mol stikstof per hectare per jaar terechtkomt in stikstofgevoelige natuur, dan is voor die uitbreiding een nieuwe vergunning nodig. In de praktijk betekent dit dat voor vrijwel elk project, of het nu om boerenbedrijven, industrie of bijvoorbeeld wegenbouw gaat, zo'n vergunning nodig is.
Tot 2019 was dat anders. Toen was er een zogenoemde drempelwaarde die 200 keer hoger lag dan de huidige grens. Alleen als een nieuw project 1 mol per hectare per jaar zou bijdragen aan de uitstoot, moest er een vergunning worden aangevraagd, anders volstond een melding.
De overheid meende toen dat dat kon, omdat er in de toekomst maatregelen zouden komen die zouden leiden tot minder stikstofuitstoot. Maar de Raad van State zette een streep door die regeling na procedures van verschillende natuurorganisaties, onder meer Mobilisation. Een voorschot nemen op een toekomstige verlaging van de uitstoot kon niet door de beugel, stelde de Raad van State.
Toch een ondergrens
Sindsdien is de vraag dus of het juridisch mogelijk is om toch een ondergrens te hanteren. Minister van Landbouw Femke Wiersma (BBB) noemde het invoeren van een nieuwe grens als één van haar belangrijkste prioriteiten. De Tweede Kamer riep het kabinet in december nog op om de grens opnieuw op 1 mol per hectare per jaar te leggen, mits dat door de Raad van State wordt goedgekeurd.
Dat laatste is het probleem. Extra stikstofuitstoot kan nu juridisch alleen door de beugel als tegelijk elders minder stikstof wordt uitgestoten.
De wetenschappers die nu onderzoek deden, stellen dat de huidige grens niet wetenschappelijk is onderbouwd. In de modellen die worden gebruikt is ook niet met zekerheid vast te stellen dat de stikstofuitstoot van bijvoorbeeld een boerderij daadwerkelijk terechtkomt in de natuur twintig kilometer verderop, terwijl het model daar wel van uitgaat.
Toch vinden de wetenschappers nu niet genoeg bewijs voor een nieuwe, hogere ondergrens. Ze verwachten dat het wel mogelijk is om zo'n nieuwe grens wetenschappelijk te onderbouwen, maar daarvoor is meer onderzoek nodig.
De modellen die nu worden gebruikt bevatten geen wetenschappelijke fouten, zeggen de onderzoekers, maar ze zijn wel gemaakt op basis van beperkte kennis. Nieuw onderzoek kan daar verandering in brengen, maar dat zal jaren duren.
Minister Wiersma is blij dat er een vervolgonderzoek kan komen, al geeft ze toe dat het "helaas nog geen ondergrens heeft opgeleverd." "Hiermee ga ik daarom samen met de provincies aan de slag. Ik ben van mening dat we alle mogelijkheden moeten aangrijpen om tot een ondergrens te komen."
Ook als zo'n ondergrens wel gevonden wordt, blijft een oplossing voor de Nederlandse stikstofproblemen ver weg. De ondergrens zal leiden tot extra nieuwe uitstoot, terwijl niet duidelijk is hoe aan de andere kant stikstofuitstoot wordt teruggedrongen.
