Van Joden geroofde kunst, waaronder een Van Gogh, uit Zwitsers museum gehaald

Vijf schilderijen die door nazi's zijn geroofd van Joodse eigenaren worden verwijderd uit een Zwitsers museum. Dat is bekendgemaakt door de Bührle Foundation, de stichting die de werken beheert. Het gaat onder meer om een schilderij van Vincent van Gogh.

De stichting zegt dat voor de werken uit de collectie in het Kunsthaus Zürich oplossingen worden gezocht met de nazaten van de voormalige Joodse eigenaren. Hier wordt verwezen naar de 'best practices' voor het omgaan met door de nazi's geroofde kunst, gepubliceerd door het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken in maart.

Die richtlijnen vertegenwoordigen weer een uitgebreide interpretatie van het 'Washington Conference Principles on Nazi-Confiscated Art'-akkoord van 1998. Dit akkoord vereist dat er "eerlijke en rechtvaardige oplossingen" worden gezocht voor eigendommen die door de nazi's zijn geroofd.

De Oude Toren

In Zwitserland werd er al jaren gesproken over de kunstcollectie van wapenfabrikant Emil Bührle (1890-1956). Hij werd puissant rijk met het leveren van wapens aan Duitsland in de Tweede Wereldoorlog. Ook was hij een fervent kunstverzamelaar. Bührle financierde ook de uitbreiding van Kunsthaus Zürich. Zijn collectie maakt een groot deel uit van dat museum.

Dat leidde tot steeds meer kritiek, omdat een deel van de collectie onrechtmatig zou zijn verkregen. Het Kunsthaus zou zelf eind deze maand nieuwe resultaten van het herkomstonderzoek naar de Bührle-collectie presenteren, maar de Bührle Foundation loopt daar nu op vooruit.

De vijf schilderijen die nu uit het museum verdwijnen zijn behalve van Van Gogh van Gustave Courbet, Claude Monet, Henri de Toulouse-Lautrec en Paul Gauguin. De werken zijn allemaal afkomstig van eigenaren die vervolgd zijn door de nazi's, schrijft de Zwitserse krant Neue Züricher Zeitung.

Van Goghs De Oude Toren uit 1884 was eigendom van Walter Feilchenfeldt. Om te kunnen leven in Zwitserse ballingschap, verkocht hij dit en een werk van Henri de Toulouse-Lautrec aan Bührle.

Manet

Naast deze vijf schilderijen is er nog een zesde schilderij, La Sultane van Édouard Manet, waarvoor een oplossing wordt gezocht met de nazaten van voormalige eigenaren. Dit betreft een wat gecompliceerder geval. Het werk was ooit eigendom van de zakenman Max Silberberg, die in 1933 door de nazi's werd onteigend en later vermoord.

Onderwerp van discussie is of hij La Sultane in 1937 om economische redenen heeft verkocht, in verband met de wereldwijde economische crisis van vóór 1933, of dat hij zich gedwongen voelde om het te verkopen vanwege de nazi-vervolging.