Persvrijheid zonder vrijheid in Noord-Korea ?

Is persvrijheid mogelijk in een land waar geen vrijheid is? Voor die uitdaging staat het Amerikaanse persbureau Associated Press. Gisteren maakte AP bekend dat het als eerste westerse persbureau een permanente tekst- en fotoafdeling zal openen in Noord-Korea. In het persbericht spreekt directeur Tom Curley van een "historisch en belanghebbende" overeenkomst met het Noord-Koreaanse persbureau KCNA. Vooralsnog staat Noord-Korea op de één na laagste notering van persvrijheid in de wereld. Alleen Eritrea staat lager, dat ook wel het Noord-Korea van Afrika wordt genoemd.

In 2006 had AP ook al een primeur in Noord-Korea. Toen maakte het persbureau bekend dat AP Television News als eerste westerse nieuwsorganisatie een videoafdeling kreeg in het totalitaire land. Dat bureau wordt bemand door een Noord-Koreaanse staf en bestuurd vanuit Hong Kong. Veel van de schaarse videobeelden die het buitenland bereiken komen van dit bureau.

On/afhankelijk

Directeur Curley verzekert in het persbericht dat AP het nieuws uit Noord-Korea op een "betrouwbare en inzichtvolle wijze" zal blijven brengen. Toch zijn er twijfels over de mogelijkheid van persvrijheid in een regime dat volgens Amnesty International zeer strikte beperkingen oplegt aan de vrijheid van meningsuiting. Volgens de Verenigde Naties staan de Noord Koreaanse media enkel in dienst van de persoonlijkheidscultus van de leider Kim Jong-il en zijn wijlen vader Kim Sung-il.

Hoofdredacteur Kathleen Carroll gaf in een artikel op de nieuwswebsite The Huffington Post commentaar op deze twijfel. "AP opereert onafhankelijk, ongeacht van locatie. Punt uit." Volgens Carroll heeft AP in voorgaande jaren geen last gehad van censuur. In het artikel merkt The Huffington Post echter op dat de berichtgeving van AP uit het land tot nu toe beperkt blijft tot verslagen van in scène gezette pers-evenementen.

Eerdere toenaderingen

Het regime in Noord-Korea lijkt de laatste jaren toenadering te zoeken met het Westen. In 2008 werden zo'n tachtig Amerikaanse journalisten toegelaten om verslag te doen van het bezoek van het New Yorkse philharmisch orkest aan de hoofdstad Pyongyang.

Al eerder kreeg de Nederlandse documentairemaker Pieter Fleury in 2004 na maanden van onderhandelen toestemming voor het filmen van haar documentaire "Noord-Korea: een dag uit het leven". In oktober 2010 kreeg NOS-correspondent Wouter Zwart samen met selecte groep internationale media onverwacht toegang tot het land. Weliswaar onder de stricte begeleiding van gidsen.

Wat de recente overeenkomst tussen Noord-Korea en AP zal betekenen voor de persvrijheid blijft nog onzeker. Maar de eerste stappen lijken te zijn gemaakt.

Door: Jan-Willem