'Hoog witwasrisico geldautomaten door gebrek aan toezicht'
Wie weleens geld pint bij een automaat die niet van een bank is, kan crimineel geld in handen krijgen. Dat heeft BNNVARA-programma Zembla ontdekt na onderzoek naar die geldautomaten in binnen- en buitenland.
Toezicht ontbreekt op deze 'zelfvul-automaten', waardoor het mogelijk is om geld wit te wassen. Iedereen kan zonder enige vergunning of toezicht een geldautomaat laten plaatsen én zelf vullen.
In Nederland zijn er vier bedrijven die deze onafhankelijke geldautomaten aanbieden. In totaal gaat het om 1200 automaten. Honderden ervan worden niet gevuld door gecertificeerde geldtransporteurs, maar door ondernemers die zelf zo'n automaat exploiteren, zo bracht Zembla in samenwerking met Deense en Spaanse journalisten in kaart.
"Het is niet zo dat alle geldautomaten die niet aan banken gelieerd zijn per definitie malafide zijn", zegt onderzoeksjournalist Sander Rietveld in het NOS Radio 1 Journaal. "Een supermarkt kan bijvoorbeeld zijn omzet in zo'n automaat stoppen, om afstortingskosten bij de bank te vermijden. Maar over het algemeen kan iedereen zo'n automaat zelf vullen."
Aanbieder gaf tips voor witwassen
Het probleem is vooral dat er geen enkel toezicht op is, benadrukt Rietveld. De aanbieders van deze automaten vallen niet onder de Wet ter voorkoming van Witwassen en Financiering van Terrorisme. Een gemiste kans, zo zegt een voormalig officier van justitie tegen Zembla.
"We kwamen erachter dat er helemaal geen register is, niet in Europa en niet in Nederland. Waar staan ze? Van wie zijn ze? En wat zijn de kwetsbare plekken?", vroegen de onderzoeksjournalisten zich af. Zij gingen undercover.
"Als potentiële klanten hebben we de Nederlandse bedrijven benaderd. We lieten merken dat we wilden witwassen en dat we een strafblad hadden. Wat je in die gesprekken merkte, was dat ze best meegaand waren. Er was zelfs een bedrijf dat ons tips ging geven hoe we dat konden aanpakken en hoe we konden ontkomen aan de Belastingdienst."
Stripclubs, casino's en coffeeshops
Criminelen hebben vaak veel contant geld, en daar moeten ze iets mee. "Je kan niet met een grote zak geld een villa of sportwagen kopen", zegt Rietveld. En dus gebruiken criminelen de geldautomaten om hun winsten wit te wassen. Vooral op kwetsbare plekken vormen deze automaten en hoog risico. "Denk aan stripclubs, casino's en coffeeshops."
In de eerste fase van het witwasproces is zo'n geldautomaat bij uitstek een mooi instrument, zeggen deskundigen. In een reactie aan Zembla laat het ministerie van Financiën weten dat het signaal van de witwasrisico's nieuw is voor hen en dat ze in gesprek willen gaan met de financiële sector.