Onvoldoende kennis, misdiagnoses: vrouwengezondheid krijgt 'noodzakelijke' dag

• Petra Steenhoff

  redacteur Online

In de Jaarbeurs in Utrecht wordt voor het eerst de Nationale Dag van de Vrouwengezondheid gehouden. De schijnwerper wordt daar vol op de vrouwengeneeskunde gezet.

Zorgmedewerkers, wetenschappers, patiëntenorganisaties en vrouwennetwerken hebben er de mogelijkheid elkaar te ondersteunen, kennis te verspreiden en de genderspecifieke zorg aan te jagen.

En dat is volgens initiatiefnemer Mirjam Kaijer hard nodig, want nog altijd is onvoldoende bekend dat vrouwen anders ziek worden dan mannen.

"Vrouwen krijgen anno 2024 nog steeds niet altijd de juiste zorg omdat het onderzoek op mannen heeft plaatsgevonden. Dat kan leiden tot verkeerde diagnoses, verkeerde behandelingen, soms met de dood tot gevolg", legt Kaijer uit.

Meldpunt

De dag, die is uitverkocht, is een initiatief van de stichting Voices for Women, die de stem laat horen van vrouwen met onverklaarde gezondheidsklachten. Op het meldpunt van Voices for Women hebben duizenden vrouwen hun verhaal gedeeld. De stichting maakt zich hard voor genderspecifieke medische zorg en wil de kennis die er wel is, delen met vrouwen en zorgprofessionals.

Ook onder artsen is er een groot kennishiaat als het gaat om de gezondheid van het vrouwenlichaam. "Zo krijgen geneeskundestudenten tijdens hun studie maar weinig te horen over de verschillen tussen man en vrouw", zegt Kaijer. "Met onvoldoende kennis kan je niet altijd de juiste behandeling bieden, maar je wordt er wel op afgerekend."

Zo hebben vrouwen met hartproblemen andere klachten dan mannen en kunnen ook een hersenbloeding en een tia zich bij vrouwen anders openbaren. "Het is belangrijk dat vrouwen en zorgverleners die symptomen herkennen." Nog te vaak worden klachten van vrouwen afgedaan als psychische problemen of 'vrouwenkwaaltjes', stelt Kaijer.

De normalisatie van vrouwelijk leed

Dat herkent ook hoogleraar en gynaecoloog Fedde Scheele van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Hij noemt dat de normalisatie van vrouwelijk leed. "Als die vrouwen naar de juiste arts zouden worden gestuurd, blijkt er voor 80 procent van die problemen gewoon een oplossing te bestaan."

Artsen begrijpen de klachten van vrouwen vaak niet, omdat ze worden opgeleid in de mannelijke symptomatologie. Daarin is maar weinig aandacht voor het herkennen van symptomen bij vrouwen.

Die mannelijke focus is volgens Scheele ontstaan doordat veel medische kennis is opgedaan in oorlogen, waar in de regel vooral mannen te vinden waren. "Daarna werd die kennis doorgetrokken naar vrouwen, want een hart is een hart en een nier is een nier, was de gedachte. Maar dat klopt dus niet."

'Het hoort erbij'-klachten

Daarnaast spelen culturele factoren een rol. "Wij hebben de neiging om behoorlijk hard om te gaan met vrouwen", aldus Scheele. Vrouwen wordt al vroeg duidelijk gemaakt dat ze maar even moeten doorbijten als ze bijvoorbeeld menstruatiepijn hebben. "We noemen dat 'Het hoort erbij'-klachten."

Het blijkt de Europese samenleving miljarden te kosten, werd eind vorig jaar berekend door een internationale groep onderzoekers, onder wie Scheele. Het geheel aan misdiagnoses bij vrouwen, waardoor ze vaak meerdere keren naar de dokter moeten, plus de impact daarvan op de economie, kost de Europese samenleving zo'n 750 miljard euro per jaar. Dat is zo'n 5 procent van het Europese budget.

Volgens Scheele moet er in de zorg en in de zorgopleidingen snel meer aandacht komen voor onbegrepen klachten. Ook moet er respectvoller mee worden omgegaan en is er een cultuurverandering nodig, zegt de hoogleraar. "De feministische stoerheid van 'niet zeuren' mag wel een beetje minder. Soms is het beter om te kijken of we het leed kunnen verzachten."

Extra geld

Hij vindt de Dag van de Vrouwengezondheid daarom een prima initiatief. Vrouwen eisen nu zelf aandacht voor de problematiek die ze ervaren. "Het is supergoed dat ze zeggen: we gaan het anders doen. En dat de beroepsgroep zich daarbij aansluit, waardoor er veel samenwerkingen op gang komen. Nu de overheid nog."

Ook de politiek is vandaag in de Jaarbeurs vertegenwoordigd; demissionair minister Dijkstra (Medische Zorg) is aanwezig. Eerder dit jaar maakte ze bekend dat er extra geld wordt uitgetrokken voor meer onderzoek naar gezondheidsproblemen die alleen vrouwen hebben.

De bedoeling is dat de Dag voor de Vrouwengezondheid een jaarlijks terugkerend evenement wordt. Volgens Kaijer is dat "noodzakelijk, en mogelijk het begin van een belangrijke kentering in de vrouwengeneeskunde". Ook in andere landen komt een meldpunt, te beginnen met België.