50 jaar na eerste kaatswedstrijd voor vrouwen: 'De mannen wilden niks regelen'
Het is precies 50 jaar geleden dat in het Friese Jorwert de eerste officiële kaatswedstrijd voor vrouwen werd gehouden. In vijf decennia is er op het vlak van vrouwenemancipatie veel veranderd binnen de sport, zeggen de vrouwen die er toen bij waren tegen Omrop Fryslân.
Kaatster Janneke Pagels uit Bolsward liet zich in 1973 in de krant kritisch uit over kaatsbond KNKB. Al sinds 1956 was er een aparte vereniging voor vrouwen en meisjes die kaatsten, maar de mannen van de bond wilden geen aparte vrouwencategorie bij wedstrijden. Toen die er in 1974 eindelijk kwam, ging dat niet zonder slag of stoot.
Zelf regelen
"De toenmalige voorzitter zei: 'Als jullie wat willen, dan moeten jullie het zelf doen. Wij als bond doen niets'", zegt Pagels. "Wij moesten zelf de prijzen maar kopen, want daar hadden de mannen van het bestuur geen verstand van, zeiden ze."
Hennie Koldijk, Eef Dijkstra en Afke Siderius gingen dan maar samen naar de juwelier om verzilverde vaasjes te kopen als prijs. Uiteindelijk wonnen ze en mochten ze de vaasjes zelf weer in ontvangst nemen.
"Ik gebruik hem nog wel eens", zegt Siderius. Koldijk: "Ik ben zo vaak verhuisd dat hij een keer verdwenen is. Ik weet niet meer wanneer."
Bijzondere prijzen
De vrouwen hadden soms het idee dat er de spot met ze werd gedreven tijdens gemengde wedstrijden, bijvoorbeeld door de prijzen die ze kregen. Zo won Pagels ooit een slacentrifuge. "Ik had er nog nooit van gehoord, maar het is altijd nuttig in het huishouden", zegt ze. Ook Siderius herinnert zich nog een bijzondere prijs: "Een personenweegschaal!"
Als de jonge vrouwen geen oppas konden vinden, gingen de kinderen gewoon mee naar kaatswedstrijden. "We konden dan wel wat op elkaars kinderen passen", vertelt Siderius.
Koldijk is er trots op dat ze op haar 38ste de eerste moeder was die samen met haar twee dochters (toen 16 en 17) meedeed aan een partij. "Het ging niet om winnen, want wij hadden geen kans. Maar ik wilde de eerste moeder zijn."
De generatie daarna liep ook nog tegen problemen aan, zegt Siemke Andela uit Winsum: "Ook wij moesten zelf alles regelen, zoals sponsoren zoeken." "Want", legt Houkje Zijlstra-Rodenhuis uit, "in Easterlittens, waar ik vandaan kom, had je geen vrouwenkaatsen. De meisjes deden met de jongens mee."
Toen Pagels moest stoppen met kaatsen vanwege een blessure, bleef ze zich inzetten voor het vrouwenkaatsen. Ze zat samen met Koldijk in de technische commissie voor vrouwen en later in het hoofdbestuur van de kaatsbond. Dat had effect: In 1989 was er een demonstratiewedstrijd van de vrouwen vóór de finale van de PC (de belangrijkste kaatswedstrijd van Nederland) in Franeker.
Vandaag vindt in Jorwert het Nederlands Kampioenschap kaatsen voor vrouwen plaats. Met prijzen die de vrouwen níet zelf hebben hoeven regelen.
