Lessen voor 'nieuwe' Vinexwijken: hou de ruimte flexibel

Vinexwijken hebben zich de laatste jaren ontwikkeld tot woonwijken voor rijkere gezinnen, concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in een onderzoek. Bij nieuwe grote bouwplannen moet het mogelijk blijven om de wijk aan te passen aan de veranderende vraag, luidt een van de adviezen.

Vinexwijken zijn gebouwd voor middenklassegezinnen uit de steden, en later zijn er vooral grotere en duurdere gezinskoopwoningen bijgebouwd. In Vinexwijken is er nauwelijks gebouwd voor armere huishoudens en een- of tweepersoonshuishoudens. Daardoor had die groep weinig kans om in de wijk een woning te vinden. Dat geldt ook voor ouderen en starters.

Om bij toekomstige grote bouwprojecten de vraag beter aan te laten sluit bij veranderende woonbehoeften, moet er een duidelijke langetermijnvisie voor nieuwbouwwijken komen, adviseert het PBL aan beleidsmakers, projectontwikkelaars en woningcorporaties. Een van die grootschalige projecten waarvoor dit advies geldt zijn de NOVEX-gebieden.

NOVEX staat voor Nationale Omgevingsvisie Extra. Op 17 locaties in Nederland worden nieuwe delen van steden aangelegd. De overheid heeft hiervoor 6 miljard euro vrijgemaakt.

Meer ouderen en alleenstaanden

Voor de NOVEX-gebieden is het ook belangrijk dat er ruimte overblijft om aanpassingen in de wijk te kunnen doen, adviseert PBL. Bij de Vinexwijken ging dat mis, daar is er destijds geen rekening mee gehouden dat er meer vraag zou ontstaan naar niet-gezinswoningen. Die vraag gaat de komende jaren nog verder stijgen door de verdere toename van het aantal ouderen en alleenstaanden. In 2023 was bijna 40 procent van alle huishoudens een eenpersoonshuishouden.

In Vinexwijken is de laatste jaren ook verder gebouwd. Tussen 2008 en 2020 is het aantal woningen in de wijken met 38 procent gegroeid, terwijl in andere wijken rond de binnensteden het aantal woningen met 12 procent steeg. In de wijken waar bijgebouwd is, kwamen vooral nieuwe duurdere woningen voor gezinnen en nauwelijks betaalbare (huur)woningen voor starters of 55-plussers.