Na jaren vertraging eerste astronauten met Boeing Starliner de ruimte in

• Ivo Landman

  redacteur Online

Als alles meezit, gaan er vannacht voor het eerst astronauten de ruimte in met een door Boeing gebouwd ruimteschip. Het heeft een naam die doet denken aan een nieuw vliegtuig: de CST-100 Starliner.

NASA krijgt er met de Starliner een tweede vervoermiddel naar het ruimtestation ISS bij, maar vooral bij Boeing zullen ze de missie gespannen volgen. De door slecht nieuws geplaagde vliegtuigfabrikant kan een succesje in de ruimte goed gebruiken.

Boeing lag de afgelopen jaren aan de lopende band onder vuur vanwege technische problemen met vliegtuigen. Eerst met de 737 Max, en de laatste tijd met toestellen die plotseling een rompdeel, wiel of de kap van een motor verloren.

Tegelijkertijd verliep de ontwikkeling van de Starliner ook niet op rolletjes. Terwijl concurrent SpaceX met de Crew Dragon een hele rij successen aaneenreeg, had de kegelvormige capsule van Boeing problemen met de software, het voortstuwingssysteem, de stuurraketten, de parachutes en de bedrading. Daardoor liep de eerste bemenste lancering jaren vertraging op en werd het project veel duurder. In totaal is het concern er tot nu toe ruim 5 miljard dollar aan kwijt.

De tegenvallers stonden los van de perikelen met de vliegtuigen, zegt ruimtevaartexpert Ronald Klompe. "Dat zijn twee heel verschillende afdelingen. Maar in de kern hadden de problemen wel dezelfde oorzaak: ze wilden het zo goedkoop mogelijk doen, en daarom zijn bepaalde tests voor de veiligheid in eerste instantie niet goed uitgevoerd. Alle systemen werden gecheckt, maar er werden geen integrale tests gedaan."

Door schade en schande wijs geworden heeft Boeing zijn zaakjes inmiddels op orde, denkt ruimtevaartdeskundige Erik Laan van Inholland Space Lab. "Als ik de berichten lees, is men er nu wel klaar voor. Het belang van flight safety is echt doorgedrongen, er zijn veel veiligheidsmaatregelen getroffen."

Tijdens deze eerste vlucht met astronauten aan boord kunnen er best nog dingen fout gaan, maar Laan verwacht geen gevaarlijke situaties. "Voor de belangrijke systemen zijn er altijd back-ups."

Voor de zekerheid heeft NASA wel twee ervaren astronauten geselecteerd: Sunita Williams en Barry Wilmore, beiden oud genoeg om de eerste maanlanding nog live op tv te kunnen hebben gezien. Een logische keuze, vindt Klompe. "Ook voor de eerste vlucht met de Crew Dragon waren twee veteranen geselecteerd, mensen met een bepaalde skillset. Zowel de Dragon als de Starliner is in hoge mate geautomatiseerd, maar er kan een situatie voorkomen waarin iemand het handmatig moet overnemen. Dan heb je mensen nodig die koelbloedig blijven en niet in paniek raken onder moeilijke omstandigheden."

Het spannendst bij een nieuw ruimteschip zijn traditioneel de lancering en de landing. Voor het eerst sinds het einde van het Mercury-project in 1963 gaan er weer astronauten de ruimte in boven op een Atlas-raket - zij het een gemoderniseerde versie. Maar hoe betrouwbaar die raket ook is, het gebruik ervan veroorzaakt direct ook een probleem, want de Atlas wordt uit de productie genomen. Er zijn nog exemplaren voor zes vluchten.

Toekomst voor Starliner?

Boeings ruimtevaartuig kan ook door een andere raket worden gelanceerd, bijvoorbeeld de Falcon 9 van SpaceX of de Vulcan van United Launch Alliance, maar die zijn niet gecertificeerd voor de Starliner. Daarom zouden er weer nieuwe testvluchten nodig zijn. Boeing verkeert al in zwaar weer, dus de vraag is: is er wel een toekomst is voor Boeings herbruikbare ruimtetaxi?

Laan denkt van wel. "Er is een markt voor ruimtestations, Boeing ziet dat ook en in principe zijn ze nog steeds een goede speler. Daarnaast heeft NASA er belang bij het Starliner-project in leven te houden. De ruimtevaartorganisatie heeft er flink in geïnvesteerd, betaalt ook voor deze vlucht, en het is goed om verschillende capsules te hebben om bij het ISS te komen."

Desondanks blijft de toekomst voor het nieuwe ruimteschip onzeker, zegt Klompe. De zesde, en vooralsnog laatste operationele missie met de Starliner staat nu gepland voor 2030, het jaar waarin NASA afscheid wil nemen van het ISS. "Daarna gaan ze diensten inhuren bij commerciële ruimtestations. Axiom, een van de grootste kanshebbers om zo'n nieuw station te gaan runnen, huurt nu al SpaceX in voor zijn ruimtevluchten met toeristen, en niet Boeing."

Deze testvlucht moet sowieso goed gaan, benadrukt Klompe. "Boeing zal zeker willen weten dat alles vlekkeloos verloopt. Na zo veel verlies zullen ze eerst even willen kijken of het project nog meer investeringen waard is."