31.000 mensen krijgen jaarlijks meer dan tien verkeersboetes, 'heel lastige groep'

Afgelopen jaar kregen zo'n 31.000 Nederlanders meer dan tien verkeersboetes. Dat blijkt uit cijfers die BNR Nieuwsradio opvroeg bij het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB).

De groep verkeersgebruikers die veelvuldig in de fout gaat is de laatste drie jaar steeds ongeveer even groot. Driekwart van de boetes kregen zij na snelheidsovertredingen (tot maximaal 30 km/u, en 40 km/u op de snelweg). Daarnaast gaat het om onder andere parkeerboetes en boetes voor door rood rijden.

Deze minder zware vergrijpen in het verkeer vallen onder de wet die vooral bekendstaat als de Wet Mulder, die in 1989 is ingevoerd om het Openbaar Ministerie te ontlasten. Zonder tussenkomst van een rechter kunnen deze overtredingen worden afgedaan met een boete van het CJIB.

Het was lang onduidelijk hoe groot de groep veelvuldige overtreders is. Het CJIB wilde de cijfers niet vrijgeven, maar maakte ze toch openbaar nadat BNR een beroep deed op de Wet open overheid.

Hardere aanpak

Het aantal van 31.000 recidivisten in het verkeer is relatief klein in verhouding tot de 12 miljoen mensen met een rijbewijs in Nederland. Maar deze groep vormt wel een groot gevaar op de weg, schrijft BNR. Uit eerder onderzoek van het Instituut voor Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) blijkt dat mensen met elf boetes in vier jaar tijd ruim veertig keer meer kans hebben om bij een ongeval betrokken te zijn.

Slachtofferhulp Nederland pleit daarom voor een hardere aanpak. "In Nederland kan je gewoon vijftig keer te hard rijden en vijftig keer pinnen", zegt Rosa Jansen, voorzitter van de raad van bestuur van Slachtofferhulp Nederland tegen BNR. "Je hebt in een auto een moordwapen in handen, dat vergt bijbehorende verantwoordelijkheid." Jansen vindt dat het Openbaar Ministerie creatiever moet zijn bij de vervolging van weggebruikers die vaak in de fout gaan.

Politieke weerstand

In politiek Den Haag klinkt al jaren de roep om een progressief boetesysteem, waarbij weggebruikers die vaker in de fout gaan hogere boetes krijgen. Of na een bepaald aantal boetes een rijontzegging krijgen opgelegd, zoals ook in andere landen gebeurt. Het vorige kabinet nam dat voornemen ook op in het regeerakkoord. "Notoire verkeersovertreders worden harder aangepakt", beloofden de coalitiepartijen. "Het boetesysteem wordt gewijzigd."

Maar het jaar erop, in 2018, haalde het kabinet al een streep door die plannen. Een nieuw boetesysteem zou "enkele tientallen miljoenen euro's" gaan kosten en de ontwikkeling ervan zou jaren duren, waarschuwden het OM en CJIB.

Daarnaast zouden hogere boetes meer rechtszaken in de hand werken, schetste het kabinet, terwijl het huidige boetesysteem de rechter juist ontlast. Rechters zouden bovendien kunnen oordelen dat niet vaststond wie tijdens de overtreding achter het stuur zat, waardoor het hele boetesysteem op losse schroeven komt te staan. Want nu kan de kentekenhouder altijd aansprakelijk worden gesteld en is het boetegeld, belangrijk voor de Rijksbegroting, een 'zekerheid'.

Puntensysteem

Blijft de vraag of verkeersveelplegers binnen het huidige systeem tot ander gedrag te verleiden zijn. Want deze weggebruikers zijn naar verhouding wel vaker betrokken bij een strafzaak vanwege een verkeersdelict dan bestuurders die zich af en toe niet aan de verkeersregels houden, concludeerde het WODC in 2018. In de onderzoeksperiode ging het om 14 versus 3 procent.

Een puntensysteem is volgens de Groningse hoogleraar verkeerspsychologie Dick de Waard "geen rare gedachte". Dat kent Nederland nu ook al voor beginnende bestuurders en bij rijden onder invloed. "Als je dat systeem ook voor deze groep zou toepassen, zou je mensen die overtredingen blijven begaan wel goed in het vizier krijgen en een andere straf kunnen toepassen."

"Maar het is een heel lastige groep", zegt De Waard er meteen bij. "Voor boetes zijn ze niet gevoelig. Die zijn in Nederland vergeleken met het buitenland al behoorlijk hoog. Verder verhogen heeft denk ik weinig effect. En er zijn ook mensen die je het rijbewijs ontneemt en die toch blijven rijden. Er is niet één recept dat voor iedereen werkt."