Plan op formatietafel: 'Asielcrisis' uitroepen om strengere maatregelen
Kees Groot
Politiek redacteur
Bij de formatie liggen vandaag verregaande voorstellen over asiel en migratie op tafel. Eén daarvan is om de gang van zaken rond asiel als 'crisis' te bestempelen. Dat zeggen bronnen rond de formatie tegen de NOS.
In het geval van een 'crisis' kunnen er vergaande maatregelen genomen worden, zoals een tijd helemaal geen asielaanvragen meer in behandeling nemen. De redenering is dat de aantallen asielzoekers inmiddels zo groot zijn, dat Nederland het niet meer aan kan. Daarom zou er een crisissituatie zijn.
Vooral de PVV van Geert Wilders zet in op een forse inperking van het aantal asielzoekers. Het liefst wil de PVV de grenzen helemaal sluiten voor asielzoekers. Ook VVD en BBB willen de instroom beperken. NSC van Pieter Omtzigt hamert erop dat Nederland daarbij wel de mensenrechten blijft respecteren en de internationale verdragen blijft onderschrijven.
Toen er vorige week over asiel en migratie werd gesproken bij de informateurs, vertrok Wilders eerder omdat hij niet tevreden was over de voorstellen die op tafel lagen. Die gingen hem niet ver genoeg.
Geen richtgetal asielzoekers, wel maximaal beperken
Asiel als crisis kenmerken kan het nieuwe kabinet ook de tijd geven om te werken aan structurele maatregelen. Naar verluidt gaat het dan om de voorstellen die ook op tafel lagen toen het huidige kabinet viel. Toen werd gesproken over invoering van een tweestatussenstelsel, waarbij er onderscheid gemaakt wordt tussen vluchtelingen die permanent in Nederland mogen blijven en mensen die tijdelijk bescherming en minder rechten krijgen.
Ook willen de vier partijen de mogelijkheden voor gezinshereniging beperken en de opvang van kansarme asielzoekers versoberen. Doel is om Nederland minder aantrekkelijk te maken voor asielzoekers.
Waarschijnlijk gaat een eventueel rechts kabinet niet werken met een richtgetal voor het aantal asielzoekers. In plaats daarvan willen de partijen streven naar "een maximale inzet om de asielstroom te beperken".
De bronnen benadrukken dat er nog geen besluiten genomen zijn over de asielaanpak, maar dat er wel een verregaand pakket ligt dat vandaag besproken wordt.
Het idee om tijdelijke maatregelen te nemen vanwege een crisissituatie is niet helemaal nieuw. Italië riep vorig jaar de noodtoestand uit toen het aantal asielzoekers dat naar dat land kwam was verviervoudigd.
Alleen in echte noodsituatie
In 2022 vroeg de VVD in de Tweede Kamer al aan staatssecretaris Van der Burg (Asiel) om de mogelijkheden in kaart te brengen voor het niet in behandeling nemen van nieuwe aanvragen.
Van der Burg schreef toen in een brief dat de Vreemdelingenwet de mogelijkheid biedt om tijdelijk dit soort maatregelen te nemen, maar alleen als er sprake is van een echte noodtoestand, bijvoorbeeld een oorlog.
Het kabinet concludeerde toen dat er geen sprake was van zo'n noodsituatie. Het asielprobleem is juist van structurele aard, betoogde Van der Burg. Het probleem ligt volgens hem veel meer in het gebrek aan opvanglocaties in Nederland.
In zijn brief waarschuwt Van der Burg ook nog dat een groot deel van het asielrecht door Brussel wordt bepaald, en niet door de afzonderlijke lidstaten.
Europese begrotingsregels
Vandaag wordt er aan de formatietafel ook gesproken over het begrotingsbeleid. Volgens ingewijden willen de partijen zich gaan houden aan de Europese begrotingsregels die voorschrijven dat het tekort niet hoger mag oplopen dan drie procent van het bruto binnenlands product (bbp). Om eventuele tegenvallers te kunnen opvangen, koersen de partijen op maximaal 2,8 procent tekort.
Ook over de toekomst van de publieke omroep zijn de partijen dicht bij overeenstemming. 'Hilversum' zou 200 miljoen euro minder per jaar krijgen en daarmee ongeveer 600 miljoen euro overhouden. De VVD zei eerder dat er 400 miljoen bezuinigd moest worden op de NPO, de PVV wilde helemaal af van de publieke omroep.
