Week na geweldsincident staat ov 3 minuten stil, 'dit is niet normaal meer'

• Rikki Hendriks

  redacteur Online

Bijna al het openbaar vervoer in Nederland staat vanavond om 22.30 uur drie minuten stil, een week nadat een conducteur van de NS werd mishandeld in een trein tussen Den Haag en Delft.

De conducteur werd vorige week volgens vakbond VVMC van de trap gegooid, geslagen en geschopt. Ze brak daarbij haar arm en deed aangifte bij de politie. Een jongen van 15 is de enige verdachte.

De NS en vakbonden vragen al langer aandacht voor het toenemende geweld in treinen. "We hopen hiermee een signaal aan de maatschappij af te geven: 'dit is niet normaal meer'", zegt hoofdconducteur bij NS International Johan Dupain.

Marjan Bakker is vijf jaar hoofdconducteur en kan hierover meepraten. Wij liepen een avond mee om te kijken waar ze mee te maken krijgt:

De NS registreert steeds meer geweldsincidenten tegen medewerkers. Vorig jaar ging het bijvoorbeeld om 1042 meldingen, een stijging van 8 procent ten opzichte van 2022.

Niet gezond

Zo'n incident doet wat met het veiligheidsgevoel van de medewerkers, zegt Ike Wiersinga van vakbond CNV. Bijna drie geregistreerde incidenten per dag betekent dat "iedereen die op een station of trein werkt er wel een keertje mee te maken krijgt".

En niet iedereen doet een melding, zegt Wiersinga, dus het werkelijke aantal kan nog hoger liggen. "Medewerkers melden het vaak niet meer als ze uitgescholden worden, want het is zo'n gedoe. Maar het doet ook wat met je als je vaak wordt uitgescholden. Dat is niet gezond."

De meeste mensen bij de NS doen met "heel veel plezier hun werk", maar dit "vergalt het plezier", zegt Wiersinga. Dat wordt beaamd door hoofdconducteur Dupain. Hij schrok van het incident van afgelopen weekend, vertelt hij. "Dan denk je weer even aan je eigen veiligheid. Je wordt steeds alerter tijdens je werk."

De hoofdconducteur maakte in februari zelf een incident mee. Een man zonder vervoersbewijs viel mensen lastig. Toen Dupain hem daarop aansprak bleek hij ook een scherp voorwerp in zijn hand te hebben, waarmee hij stekende bewegingen maakte. Het incident liep uiteindelijk met een sisser af; Dupain vroeg om assistentie en de politie kon de man oppakken.

Dupain had in de weken daarna nog wel last van het incident. "Ik voelde me minder veilig, en ben iets terughoudender geworden in de benadering van de reizigers. Na zo'n incident moet je teruggroeien in je normale patronen en ben je een stukje veiligheid kwijt."

De NS nam het initiatief voor de actie van vannacht en afgelopen week sloten meerdere vervoersbedrijven zich erbij aan. Onder meer het Amsterdamse GVB, Arriva en Qbuzz zetten treinen, trams, metro's en bussen vanavond stil. "Dit incident was bij de NS, maar het gevoel leeft overal in het ov", zegt Wiersinga.

Bodycams

De Tweede Kamer debatteerde woensdag over het geweld in het openbaar vervoer. Partijen willen dat het kabinet met meer plannen komt om dat tegen te gaan. De PVV en VVD willen dat alle medewerkers een bodycam gaan dragen, een plan dat nu nog in de pilot-fase zit. Ook vakbond CNV ziet heil in dat plan.

De NS en de vakbonden willen tevens een uitbreiding van bevoegdheden voor NS-personeel, waardoor het makkelijker moet worden om de identiteit van aangehouden personen vast te stellen.

Dat zou mogelijk kunnen worden door NS-medewerkers toegang te geven tot het register waarin rijbewijzen geregistreerd staan. Op dit moment moet voor het identificeren van reizigers nog de politie ingeschakeld worden, waardoor reizigers tegenover NS-medewerkers makkelijk kunnen liegen over hun identiteit.

Steun in de rug

De NS heeft de afgelopen jaren al stappen gezet voor een veiliger werkomgeving, zegt Wiersinga. Eerder werd een WhatsApp-nummer in het leven geroepen waar reizigers onveilige situaties kunnen melden, er zijn meer stations afgesloten met poortjes en er hangen meer camera's op perrons.

Wiersinga hoopt dat de actie van vanavond als "een ontzettende steun in de rug voelt" voor de medewerkers in het ov. "Want ze voelen zich wel eens eenzaam. Je zal maar in je eentje op de trein staan en worden lastiggevallen door raddraaiers. Dus dat heel het ov stilstaat en er zoveel aandacht voor is, doet ze goed."