Flink deel Bijlmerramp-archief kan openbaar worden, zegt adviescollege

Een flink deel van het archief van de Bijlmervliegramp kan op korte termijn openbaar gemaakt worden. Het is onnodig die documenten tot 2069 of nog later geheim te houden. Dat adviseert het ACOI, het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding, na onderzoek van de dossiers. Het staat echter niet vast dat openstaande vragen van nabestaanden via deze documenten kunnen worden beantwoord, waarschuwt het adviesorgaan van het kabinet.

Het ACOI bekeek op verzoek van de Tweede Kamer of het terecht is dat het archief van de Raad voor de Luchtvaart, die destijds onderzoek deed naar de Bijlmerramp, 75 jaar geheim moet blijven. Dat geldt volgens de internationale luchtvaartorganisatie ICAO voor documenten die zijn verzameld of opgesteld ten behoeve van het onderzoek naar een vliegtuigongeval. Het ACOI stelt de vraag of de openbaarheid van het archief kan worden vergroot. "Daarop is het antwoord eenvoudig: ja. Ja, het kan en ja, het moet", zo staat in het rapport met de titel Geen gesloten hoofdstuk.

Het archief bestaat uit 81 dossiers, vier audio- en zes video-opnamen. Daarvan kunnen 27 dossiers sowieso openbaar gemaakt worden. Het archief bevat namelijk veel meer informatie dan alleen het technisch onderzoek naar de oorzaak van de ramp. Er is ook veel andersoortig materiaal verzameld en er zitten veel documenten in die ook al via andere archieven toegankelijk zijn.

Ten slotte zijn er ook dossiers die dateren van na de afronding van het onderzoek. Het adviescollege roept het demissionaire kabinet op om deze dossiers zo snel mogelijk openbaar te maken.

Daarnaast stelt het adviescollege voor een aantal dossiers te splitsen. Want als onder een bepaald inventarisnummer ook maar één document valt dat niet openbaar mag worden, blijft dat hele dossier gesloten, ook de documenten die in principe publiek gemaakt kunnen worden. Met een herindeling kunnen delen van de andere 64 dossiers vrijgegeven worden.

Voor het resterende deel zou een nieuw op te richten commissie per document moeten beoordelen of de geheimhouding van kracht moet blijven. Het ACOI denkt aan een vijfkoppige commissie van deskundigen uit verschillende disciplines, van wie één namens de slachtoffers. Die commissie zou proactief kunnen kijken of ook dossiers van andere vliegrampen geraadpleegd kunnen worden. Denk aan de vliegtuigongelukken op Tenerife (1977), in Suriname (1989), Faro (1992), de Herculesramp en de Dakotaramp (beide 1996).

Een terugblik op de Bijlmerramp in video:

De vraag blijft of openbaarmaking van deze onderdelen van het archief van de Raad voor de Luchtvaart gaat helpen antwoorden te vinden op nog openstaande vragen rond de Bijlmerramp. Het adviescollege sprak met bewoners van de Bijlmer en nabestaanden en hoorde dat zij nog altijd met vragen zitten, vooral omtrent de lading van het toestel. "Al is de ramp inmiddels dertig jaar geleden, zij hebben nog dagelijks te maken met de gevolgen ervan en hebben het boek nog altijd niet kunnen sluiten", zegt het rapport.

Een citaat van een betrokkene: "De wijze waarop de overheid is omgesprongen met de mensen in de Bijlmermeer door geen antwoord te geven op de vele vragen, heeft ons vertrouwen in de overheid echt geschaad."

Voor zover het adviescollege kan overzien, bevat het archief van de Raad voor de Luchtvaart niet meer of andere informatie dan later bij de parlementaire enquête is betrokken. "Dit zijn echter vragen waarvoor het adviescollege niet de expertise in huis heeft om ze te beantwoorden. Als er toegang tot het archief mogelijk is, dan kunnen mensen zelf bekijken en beoordelen wat voor informatie er in het dossier zit, en met eigen ogen zien wat er in de vrachtbrieven staat en zelf de beoordeling maken of zij dit geloofwaardig achten of niet", schrijft het ACOI.