Zorgen over terugkeer dodelijke blauwtong bij schapen: 'Ik hou mijn hart vast'
De landbouwsector en deskundigen zijn bezorgd over de terugkeer van blauwtong. Het virus dook vorig jaar na zo'n vijftien jaar afwezigheid weer op in Nederland en leidde tot de dood van tienduizenden schapen, koeien en geiten.
De afgelopen maanden waren er geen nieuwe besmettingen, doordat de insecten die het virus verspreiden 's winters minder actief zijn. "Maar we verwachten dat het virus elk moment opnieuw kan uitbreken", zegt Saskia Duives-Cahuzak, voorzitter van de vakgroep Schapenhouderij bij landbouworganisatie LTO. "Ik heb al eens gezegd: 'Ik hou mijn hart vast', en dat zeg ik opnieuw."
Het virus wordt overgedragen door knutten, een soort kleine muggen. Herkauwers als koeien, schapen en geiten worden er ziek van. Ze krijgen bijvoorbeeld last van koorts, stijve poten, een opgezwollen tong en ontstekingen aan de hoeven. Een behandeling tegen de nieuwste variant van blauwtong is er nog niet.
6000 locaties getroffen
Vorig jaar werd blauwtong van het zogeheten serotype 3 vastgesteld op bijna 6000 locaties in Nederland. In december bleek uit onderzoek dat er bijna 40.000 schapen aan het virus zijn gestorven.
Op besmette bedrijven waar het onderzoek is gedaan, werd zo'n 8 procent van de schapen ziek. Daarvan overleefde driekwart het niet. Het virus trof ook koeien en geiten, maar bij die dieren was het minder dodelijk.
Bij koud weer zijn de knutten minder actief. Dit jaar zijn daarom nog geen besmettingen vastgesteld, maar dat is een kwestie van tijd. "De ervaring leert dat het virus het tweede jaar heviger rondgaat dan in het eerste jaar", zegt Duives-Cahuzak van LTO, met een verwijzing naar de uitbraak in 2006 en 2007.
Milde winter
"We maken ons heel veel zorgen", zegt veterinair epidemioloog Inge Santman-Berends in het radioprogramma Nieuws en Co. "In 2006 hoopten we dat het virus de winter niet zou overleven, maar toen hadden we voor de winter minder infecties en was het een koudere en langere winter dan dit jaar."
Experts van de Deskundigengroep Dierziekten, die het ministerie van Landbouw adviseren, verwachten in juli of augustus een sterke stijging van het aantal besmettingen. Maar door de milde winter zou de toename eerder kunnen beginnen, schrijven ze in een advies (.pdf). "Vanaf het begin van de zomer, mogelijk al in juni."
Veterinair epidemioloog Santman-Berends is vandaag bij Diergezondheidsdienst Royal GD een onderzoek begonnen naar hoeveel dieren antistoffen hebben tegen het virus. Dat gebeurt in opdracht van het ministerie, dat wil kijken hoeveel koeien en schapen mogelijk beschermd zijn tegen een nieuwe uitbraak.
Daarbij wordt ook aan dierhouders gevraagd welke maatregelen ze nemen om de ziekte buiten de deur te houden. "Als er bepaalde maatregelen zijn genomen die werken, dan willen we daarvan leren, zodat we andere boeren kunnen helpen", zegt Santman-Berends. Er zijn veel aanwijzingen dat het helpt om de dieren binnen te houden en te zorgen voor goede ventilatie. "We hebben daarvoor alleen nog geen bewijs en willen weten om welke manier van opstallen het gaat en hoe het zit met de ventilatie."
Te weinig dierenartsen
Demissionair minister Adema van Landbouw hoopt dat er begin juni een werkzaam en veilig vaccin kan worden toegelaten, schreef hij in februari aan de Tweede Kamer. Die hoop is er ook bij Duives-Cahuzak van LTO, maar of dat ook gaat lukken is de vraag. "Eén kink in de kabel en het wordt augustus", zegt ze.
Het probleem is bovendien nog niet direct uit de wereld als er een vaccin is goedgekeurd. "We hopen natuurlijk dat we meteen een miljoen doses hebben, maar dan zijn er nog niet genoeg dierenartsen om het middel toe te dienen. Daar speelt hetzelfde als in andere sectoren: een tekort aan mensen."
LTO pleit ervoor om Nederland bij het verstrekken van het vaccin voorrang te geven boven andere Europese landen, omdat Nederland het zwaarst door blauwtong is getroffen. Duives-Cahuzak: "Er zijn steeds meer schapenboeren die stoppen en dat heeft twee oorzaken: de wolf en blauwtong. Zeker mensen die voor de tweede keer zijn getroffen door blauwtong zeggen: voor mij hoeft het niet meer."
