Autismevereniging raadt omstreden behandeling af na nieuw rapport

De Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA) raadt de zogeheten ABA-behandeling voor kinderen met autisme af. Dat advies volgt na een rapport dat in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport werd uitgevoerd. "Het risico op negatieve effecten van ABA, zeker op de langere termijn, is niet langer te negeren", stelt directeur Caroline Verkerk.

Het gaat om verschillende behandelingen onder de noemer Applied Behavior Analysis (ABA), die uit de VS zijn overgewaaid. Daarbij wordt autistisch gedrag aangepast door het belonen van goed gedrag. Negatieve ervaringen in deze behandeling hebben te maken met ongewenst vasthouden, het afpakken van voorwerpen, uitschelden of lichamelijk straffen.

Aanleiding voor het onderzoek waren zorgelijke signalen over ABA die binnenkwamen bij het LBVSO, het Leerlingen Belang Voortgezet Speciaal Onderwijs. In totaal kwamen daar 1456 klachten binnen, zegt voorzitter Elijah Delsink. "Tijdens de gehele klachtenprocedure hebben wij de meest vreselijke verhalen aangehoord. Net als NVA raden wij ABA af. Sterker, wij willen een verbod." Een petitie om ABA-behandelingen te verbieden, werd al 3500 keer getekend.

Geen controle

Het rapport over ABA levert een wisselend beeld op, zegt onderzoeker Kim Jonkman. "Dat kan te maken hebben met de kwaliteit van de zorg. Er is geen kwaliteitscontrole van opleidingen tot ABA-behandelaar, en ook is onduidelijk hoe er toezicht plaatsvindt op uitgevoerde behandelingen."

ABA-behandelaar Stefan van de Graaf van Stichting ABA Nederland is nog altijd voorstander van deze behandelmethode, maar erkent dat er weinig toezicht op is op de uitvoering ervan. "Nu werkt iedereen op zijn eigen manier, er is geen centraal orgaan dat toeziet op de kwaliteit van de behandelingen." Voor ouders is moeilijk na te gaan welke behandelaar de juiste opleiding heeft.

Negatief zelfbeeld

Het onderzoek heeft bij mensen met autisme, ouders en zorgverleners ervaringen opgetekend met ABA-behandelingen. Bij meer dan 40 procent van kinderen had de behandeling een negatieve invloed op het zelfbeeld en het zelfvertrouwen. Daarnaast leidde de gedragstherapie in een derde van de gevallen tot het maskeren van autismekenmerken.

Bijna een derde van de mensen met autisme die de vragenlijst van het onderzoek invulden, scoorde een verhoogde kans op een posttraumatische stressstoornis (PTSS) na zo'n ABA-behandeling. Reden genoeg voor LBVSO om een dringend beroep op demissionair staatssecretaris Van Ooijen te doen deze behandeling te verbieden. Delsink: "Duidelijker kunnen we het niet maken."

Verplicht

De NVA vindt dat ABA op geen enkele wijze mag worden opgedrongen of verplicht, zoals nu soms wordt gedaan door scholen, jeugdzorg of gemeenten. "Dat zou verboden moeten worden. Als behandeling voor kinderen en jongeren met autisme raden wij ABA af."

Het ministerie van VWS wil vooralsnog niet inhoudelijk reageren op het rapport, dat vanmiddag aan de Tweede Kamer is gestuurd. "We gaan het rapport nader bestuderen om te bezien welke vervolgstappen hierbij passen. De beleidsreactie op dit rapport wordt zoals gebruikelijk binnen drie maanden gestuurd."