Rekenkamer: aanschaf coronavaccins ging redelijk tot goed
Het ministerie van Volksgezondheid had rond de aanschaf van coronavaccins in eerste instantie te weinig aandacht voor mogelijke belangenverstrengeling. Ook was er bij het ministerie te weinig kennis over de productie en levering van vaccins. Dat zegt de Algemene Rekenkamer na onderzoek waarvan de algehele conclusie is dat "de aankoop van coronavaccins tijdens de pandemie over het geheel genomen goed is gegaan".
Het ministerie benoemde oud-DSM-topman Feike Sijbesma in maart 2020 tot speciaal coronagezant. Daarmee haalde het ministerie iemand binnen met hooggeplaatste contacten bij belangrijke ontwikkelaars en producenten van vaccins. Ook heeft Sijbesma veel kennis over de productie en levering van vaccins.
'Pijnlijk incident'
Tegelijkertijd had de broer van Sijbesma een hoge functie bij vaccinontwikkelaar AstraZeneca. Volgens de Rekenkamer "heeft het ministerie bij het aantreden van Sijbesma geen gesprek met hem gevoerd over mogelijke belangenconflicten".
De Rekenkamer schrijft in het rapport dat dit eind mei 2020 leidde tot een "pijnlijk incident". Sijbesma had een video-overleg gehad met een aantal Europese lidstaten over internationale samenwerking. Na afloop vroeg een hoge Duitse ambtenaar aan het ministerie of er een familierelatie was tussen de twee Sijbesma's.
Naar aanleiding van dit incident maakten het ministerie en Sijbesma alsnog de afspraak dat hij zich niet zou bemoeien met AstraZeneca. De Algemene Rekenkamer schrijft ook dat "er geen enkele aanwijzing is dat de gezant AstraZeneca op een of andere wijze heeft bevoordeeld". Volgens de Rekenkamer was Sijbesma bij de selectie van vaccins juist kritisch op de focus die Duitsland aanvankelijk had op AstraZeneca.
Redelijk tot goed
De Rekenkamer concludeert ook dat het ministerie te weinig wist over de manier waarop vaccins worden ontwikkeld, geproduceerd en geleverd. De kennis "was en bleef" onvoldoende. Bovendien werd het beleid beïnvloed door "vroege contacten met en wensen van" de Leidse farmaceut Janssen. Het kabinet zette zich in voor hun vaccin "om epidemiologische én economische redenen".
Ondanks de kritiekpunten concludeert de Rekenkamer dat de toenmalige coronaminister De Jonge het "redelijk tot goed" heeft gedaan. "De minister was niet voorbereid op een uitbraak van de omvang van covid-19, maar wist in korte tijd een manier te vinden om de ontwikkeling van vaccins te stimuleren en werkende vaccins aan te schaffen. Die vaccins bleken de voornaamste uitweg uit de wereldwijde pandemie."
Nederland kocht in 2020 en 2021 zo'n 109 miljoen vaccins van diverse fabrikanten voor in totaal een kleine 1,8 miljard euro.
