Kabinet vraagt Raad van State advies over toezicht op individuele Kamerleden

Het kabinet vraagt de Raad van State of een nieuw onafhankelijk instituut ook een rol kan krijgen in het toezicht op leden van de Tweede Kamer. Demissionair minister De Jonge van Binnenlandse Zaken heeft een concept voor een nieuwe wet op de politieke partijen voor advies naar de Raad van State gestuurd.

In een eerdere versie van het plan was er al sprake van een nieuwe toezichthouder, de Nederlandse Autoriteit politieke partijen. Die bekijkt of partijen zich aan de regels houden.

Vraag over toezicht in debat over Russische beïnvloeding

In het debat vorige week over mogelijke financiële beïnvloeding van Nederlandse Kamerleden vanuit Rusland vroeg de Kamer of de nieuwe Autoriteit ook een rol kan krijgen in het toezicht op individuele politici. De Jonge zei toen daarover dat het kabinet traditioneel terughoudend is om zich te bemoeien met gekozen politici en dat de Kamer de normen moet bepalen.

Hij wees erop dat er allerlei juridische aspecten aan zitten, bijvoorbeeld over het passief kiesrecht. "Bij uitstek is de Raad van State in staat om dat type vragen te beantwoorden", benadrukte de minister vorige week.

Hij zei toen ook dat de wet op de politieke partijen al klaar was om naar de Raad te sturen, maar dat hij het adviescollege op dit onderdeel aanvullende vragen zou stellen. Dat doet hij nu dus inderdaad.

Partijverbod

Het concept van de wet is eind 2022 gepresenteerd en sindsdien hebben personen en organisaties er commentaar op kunnen leveren. De wet, waar al tijden over wordt gepraat, komt nu dus weer een stapje dichterbij: een nieuwe versie gaat naar de Raad van State en als die advies heeft uitgebracht, gaat het voorstel naar de Tweede Kamer. Doel van de wet is onder meer dat partijen meer openheid geven over hun financiën en interne organisatie.

Verder wordt de mogelijkheid voor de rechter om een partij te verbieden specifieker. Nu kan de rechter een partij alleen verboden verklaren als die handelt in strijd met de openbare orde, een bepaling die geldt voor elke vereniging. In het wetsvoorstel staat dat een partij kan worden verboden als die de democratische rechtsstaat wil ondermijnen of afschaffen.

Lokale subsidies

In de wet is ook geregeld dat politieke partijen in gemeenten, provincies en waterschappen subsidie kunnen krijgen. Tot nu toe is er alleen nog financiële ondersteuning van de overheid voor landelijke partijen.

Het is de bedoeling dat er voor een periode van drie jaar nu 25 miljoen euro beschikbaar komt voor politieke partijen op lokaal en regionaal niveau en voor lokale en regionale afdelingen van landelijke groeperingen .