Vogelgriep-onderzoek bij herkauwers aanbevolen, verspreiding ook binnen bedrijven

• Francien Yntema

  Redacteur binnenland

Deskundigen adviseren bloedonderzoek bij herkauwers in Nederland om te kijken of de dieren vogelgriep hebben gehad. Dat schrijft demissionair minister Dijkstra voor Medische Zorg aan de Tweede Kamer. Aanleiding is de situatie in de Verenigde Staten, waar vogelgriep bij koeien en geiten is vastgesteld en een mens vogelgriep kreeg na contact met koeien die waarschijnlijk besmet waren.

Voor zover bekend zijn in Europa geen gevallen van vogelgriep bij herkauwers geweest. Dijkstra schrijft dat de kans volgens Diergezondheidsdienst Royal GD klein is dat we in Nederland een situatie zoals in de VS niet zouden hebben opgemerkt. Desondanks verkent het ministerie van LNV op dit moment de mogelijkheden voor een 'retrospectief' onderzoek bij herkauwers.

Soort voer

Hoogleraar vergelijkende pathologie Thijs Kuiken van het Erasmus MC is een van de deskundigen die het ministerie adviseerde. "Als blijkt dat herkauwers geen vogelgriep hebben gehad, is dat geruststellend. Als er wél vogelgriep is geweest, wil je achterhalen of bepaalde bedrijven meer risico lopen. Hangt dat samen met de manier van weiden, of bijvoorbeeld met het type voer dat de dieren krijgen?"

Hoe de koeien op de inmiddels zeker twaalf Amerikaanse bedrijven besmet raakten is nog onduidelijk. "Het ligt het meest voor de hand dat de koeien ziek zijn geworden door het eten van voer waar besmette vogels in terecht zijn gekomen, of via het drinken van water waar dode vogels in lagen", zegt hoogleraar gezondheidzorg landbouwhuisdieren Arjan Stegeman. "Maar er kan ook sprake zijn van een vervuild vaccin."

Van koe naar koe

Hoogleraar Kuiken was vanmiddag bij een internationaal overleg en hoorde daar dat het virus zich ook binnen kuddes koeien verspreidt. "We weten nog niet of het virus direct van dier op dier overspringt of dat het via bijvoorbeeld de melkmachines gaat. Maar het is slecht nieuws, want hierdoor kan het virus langer rondgaan in de melkveepopulatie in de VS."

Hierdoor neemt ook het risico voor de mens toe, zegt Kuiken. "De koe is een zoogdier, dus het virus kan zich in koeien aanpassen aan zoogdieren. Daarmee groeit de kans op een virus dat mensen makkelijker kan infecteren. Bovendien hebben mensen veel intensiever contact met melkvee dan met wilde vogels en is er meer kans op overdracht", zegt Kuiken. "Ook omdat het virus in de melk van besmette koeien terechtkomt."

Laag risico algemene bevolking

Ondanks de nieuwe ontwikkelingen noemt de FDA het risico op vogelgriep voor de algemene bevolking laag. De Europese Voedsel- en Warenautoriteit EFSA schreef eind maart dat het risico voor mensen die beroepsmatig met geïnfecteerde dieren werken laag tot matig is. Tot nu toe zijn er geen aanwijzingen dat het virus zich in de VS beter aan zoogdieren heeft aangepast.

Ook lopen consumenten niet direct gevaar via melkproducten. Die worden gepasteuriseerd voordat ze op de markt komen waardoor virussen en bacteriën doodgaan, schrijft de FDA. Bovendien komt de melk van zieke dieren volgens de autoriteit niet op de markt.

De persoon die in Texas waarschijnlijk door en koe besmet werd, ontwikkelde oogontsteking. Hij of zij kreeg virusremmers en is herstellende.

In Nederland is het wat betreft vogelgriep nu relatief rustig. De ophokplicht voor pluimvee is eind maart grotendeels ingetrokken en de laatste besmetting bij een bedrijf vond op 2 december vorig jaar plaats. Bij wilde vogels is de laatste weken nauwelijks vogelgriep aangetroffen, schrijft demissionair minister Dijkstra.

Bij toekomstige uitbraken van vogelgriep op bedrijven zullen ook herkauwers op vogelgriep worden gescreend als die op het bedrijf aanwezig zijn. Ook zal diergezondheidsdienst Royal GD in het monitoringsprogramma om nieuwe ziekten vroeg te ontdekken rekening houden met de mogelijkheid dat herkauwers besmet raken met vogelgriep, staat in de Kamerbrief.