Verkiezingen Turkije: strijd om Istanbul is strijd om het land
Nog geen jaar na de presidentsverkiezingen gaat Turkije weer naar de stembus voor lokale bestuurders. Het zijn de dorpshoofden, districtchefs, gemeenteraadsleden en burgemeesters voor de komende vijf jaar.
De ogen zijn vooral gericht op één stad: Istanbul. Het is het culturele en economische hart van Turkije, en met zeker 17 miljoen inwoners de grootste stad. Wie de burgemeester wordt in Istanbul, is van belang voor het hele land.
Voor de Turkse oppositie kan het een kans zijn om zich te herpakken na het teleurstellende resultaat van vorig jaar. Als Istanbul naar Erdogan gaat, verliest de oppositie zijn belangrijkste bastion en verstevigt hij zijn grip op het land. Voor de grootste oppositiepartij CHP is het nu of misschien wel nooit.
Wie Istanbul wint, wint Turkije.
In zijn presidentiële helikopter arriveerde president Erdogan vorige week zondag bij een verkiezingsbijeenkomst van zijn AK-partij, op het terrein van het oude Ataturk Airport in Istanbul. Hij vloog eerst een paar rondjes boven zijn duizenden aanhangers. Mensen keken in de lucht en zwaaiden.
De helikopter landde onder luid applaus en niet veel later stapte Erdogan het podium op, zoals altijd met zijn hand zachtjes kloppend op zijn borst. Hij riep het publiek op hun omgeving te mobiliseren om te gaan stemmen. "Bel je stadsgenoten op. Bel ze!" riep hij. "En met Gods wil zullen we Istanbul op 1 april terugbrengen bij zijn eigenaren."
Istanbul is belangrijk voor Erdogan. Het is de stad waar hij zijn politieke loopbaan begon, als burgemeester in de jaren 90. Zijn springplank naar landelijk succes. "Wie Istanbul wint, wint Turkije," zei hij daar zelf ooit over.
Imamoglu grote tegenhanger
Maar Istanbul is ook de stad waar hij meer dan twintig jaar later de grootste nederlaag van zijn carrière leed. In 2019 werd het AKP-bestuur weggestemd. Een nieuwe ster van de oppositie was opgestaan: Ekrem Imamoglu gaf hoop aan het deel van Turkije dat klaar is met Erdogans autoritaire bewind.
Imamoglu sprak behalve seculiere Turken ook moslims aan. Velen zien hem als iemand die de polarisatie kan doorbreken. Imamoglu werd direct beschouwd als Erdogans grootste rivaal.
Er is Erdogan nu alles aan gelegen om Istanbul terug te krijgen. Omdat hij niet president en burgemeester tegelijk kan zijn, schuift hij een loyalist naar voren als burgemeesterskandidaat: Murat Kurum, bureaucraat en voormalig minister van Stedenbouw en Milieu.
Bij de campagnebijeenkomst is wel duidelijk op wie kiezers in werkelijkheid stemmen. "We hebben Erdogan nodig voor alle steden, niet alleen Istanbul", zei een vrouw met een grote Erdogan-vlag in de hand. "Er is geen leider zoals Tayyip Erdogan."
In het district Uskudar schalt het campagnelied van Imamoglu uit de speakers van een grote bus. De burgemeester toert al weken met zijn rijdende campagne door de stad, elke dag een ander district. Hij opent parken, kinderdagverblijven en metrostations. Zijn socialmediateam houdt het allemaal bij met camera's.
Imamoglu krijgt nauwelijks ruimte op de reguliere mediakanalen. Daarvan is zo'n 90 procent op handen, of in handen, van Erdogans regering. Online campagne voeren compenseert een hoop. Offline ook. Overal waar Imamoglu komt, klimt hij op het dak van zijn bus en spreekt hij mensen toe.
"Ze zeggen dat ze Istanbul terug willen pakken," roept hij met een inmiddels wat schorre stem. "Van wie? Ik zeg het jullie. Van de inwoners. Van jullie!"
In de vijf jaar dat Imamoglu burgemeester is, heeft de regering in Ankara hem op alle mogelijke manieren tegengewerkt. Financiering voor grote infrastructurele projecten werd tegengehouden, staatsbanken weigerden de gemeente leningen. Imamoglu zelf werd geplaagd door rechtszaken. Volgens de oppositie allemaal pogingen om Imamoglu in diskrediet te brengen.
Verkeer en bouwen prioriteiten
Zowel Imamoglu als Kurum zegt de komende vijf jaar de prioriteit te leggen bij aardbevingsbestendig bouwen en het oplossen van het hardnekkige probleem van verkeersopstoppingen in de miljoenenstad.
Erdogan suggereerde in een toespraak dat het beter is voor Istanbul als het lokale bestuur van dezelfde partij is als het landelijke bestuur. "Wie is er aan de macht in dit land? Wij. Heeft die man in Istanbul dezelfde middelen? Nee."
Ondanks een gebrek aan middelen is Imamoglu niet minder populair dan in 2019. Hij haalde fondsen en leningen uit het buitenland om onder meer een metrolijn af te bouwen. Burgers zijn blij met Imamoglu's initiatieven voor voedselhulp aan mensen die bezwijken onder de extreme inflatie.
Maar hij kan het nog best moeilijk krijgen. In 2019 had Imamoglu de steun van veel kleinere oppositiepartijen. Dat ontbreekt dit keer. Veel partijen hebben hun eigen kandidaat. Toch heeft de oppositie de hoop dat Istanbulu's inzien dat deze verkiezingen om meer gaan dan alleen hun burgemeester.
Als Erdogan met Kurum de macht over Istanbul terugkrijgt, dan is er weinig hoop dat de Turkse oppositie nog opkrabbelt. Maar als Imamoglu wint, is de kans groot dat hij zich kandidaat stelt voor het presidentschap in 2028.