Podcast De Dag presenteert: 75 jaar NAVO
Op 4 april bestaat de NAVO 75 jaar. In 1949 werd in Washington het Noord-Atlantisch Verdrag getekend, met Nederland als een van de grondleggers van de het militair bondgenootschap. Vier jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog moest de NAVO alle leden vrijheid, veiligheid en bescherming bieden, met name tegen de dreiging van de communistische Sovjet-Unie.
In de jaren daarna groeide het aantal lidstaten van de oorspronkelijke 12 naar 32 in 2024. Maar de NAVO staat onder druk. De leidende positie van de Verenigde Staten lijkt niet meer zo vanzelfsprekend. Tegelijkertijd confronteert de oorlog in Oekraïne de NAVO met een oorlog aan de grenzen van zijn grondgebied.
Het zijn belangrijke ontwikkelingen waar de nieuwe secretaris-generaal van de NAVO straks een antwoord op moet zien te vinden. Mogelijk wordt demissionair premier Rutte de nieuwe topman.
In podcast De Dag deze week een vijfdelige serie over de NAVO. Van het ontstaan in 1949 tot de enige keer dat het bekende 'artikel 5' over onderlinge bijstand in werking trad. En hoe was het om namens de NAVO bombardementen uit te voeren boven Servië? Dat vertelt de Nederlandse F16-vlieger die daaraan meedeed.
Aflevering 1: Bondgenoten
Op 4 april 1949 werd in Washington het Noord-Atlantisch Verdrag getekend, met Nederland als een van de twaalf grondleggers. Minister van Buitenlandse Zaken Dirk Stikker zette namens Nederland zijn handtekening. Zijn zoon, Allerd Stikker (96), vertelt hoe zijn vader was gevormd door de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog. Het belang van een organisatie die vrijheid, veiligheid en bescherming biedt, werd door hem en de andere lidstaten diep doorvoeld.
Hoogleraar Militaire geschiedenis Jan Hoffenaar zet uiteen hoe het bondgenootschap zich door de jaren ontwikkelde, uitbreidde tot 32 lidstaten en nu geconfronteerd wordt met een oorlog aan de grenzen van zijn grondgebied. Intussen lijkt steun van de belangrijkste bondgenoot, de VS, niet meer vanzelfsprekend. Hoe sterk is het bondgenootschap nog?
Amerika-correspondent Rudy Bouma gaat naar plek waar het NAVO-verdrag in 1949 werd getekend, en we bellen met NAVO-correspondent Kysia Hekster over de jongste telg aan de NAVO-boom: Zweden.
Aflevering 2: De vijand. Jaap de Hoop Scheffer over de toenemende Russische dreiging en hoe hij die persoonlijk heeft ervaren als secretaris-generaal, Rusland-correspondent Geert Groot Koerkamp over Poetins frustraties over de uitbreiding van de NAVO en een kijkje in de Limburgse NAVO-bunker van waaruit de Russen tijdens de Koude Oorlog 24/7 in de gaten werden gehouden.
Aflevering 3: De NAVO in actie. Oud-militair Martijn Kitzen ging voor de NAVO naar Afghanistan. F-16-vlieger Marcel Duivestein voerde bombardementen uit als onderdeel van een missie boven Bosnië en later Kosovo. Duitsland-correspondent Chiem Balduk over bondgenoot Duitsland die op militair vlak lang heel terughoudend was binnen de NAVO.
Aflevering 4: Twee procent. NAVO-correspondent Kysia Hekster vertelt hoe de financiële politiek van de NAVO achter de schermen werkt en op de kazerne in Eibergen legt generaal Tak uit waarin het geld geïnvesteerd wordt. Volgens pacifist Reinoud Doeschot is investeren in oorlogsmateriaal niet de oplossing. En is een mogelijk vertrek van de Amerikanen uit de NAVO echt aan de orde?
Aflevering 5: De baas. Directeur van de Atlantische Commissie Anna van Zoest over hoe de functie van NAVO-secretaris-generaal door de jaren veranderd is. Jaap de Hoop Scheffer weet nog goed hoe zijn eerste werkdag in 2004 eruitzag en Allerd Stikker (96) haalt herinneringen op aan het leven van zijn vader. In Brussel laat de hoogste NAVO-militair Rob Bauer zien wat er bij zijn werk komt kijken. En wat betekent het voor Nederland als Mark Rutte de nieuwe secretaris-generaal wordt?