'Alles behalve plat': Nederlandse schrijvers in trek op Leipziger Buchmesse

• Chiem Balduk

  Redacteur Buitenland

"Welcome to Germany, Olaf!" grapt premier Rutte terwijl hij de hand schudt van de Duitse bondskanselier Scholz. De Leipziger Buchmesse mag dan in Duitsland plaatsvinden, het is duidelijk wie hier de gastheer is. Woensdagavond opende 'eregast' Rutte samen met de Vlaamse premier Jambon de jaarlijkse boekenbeurs.

De Lage Landen staan dit jaar centraal op de Buchmesse, de grootste publieksbeurs voor literatuur van Duitsland. Met als motto 'Alles ausser flach' (Alles behalve plat) wordt het Nederlandse literatuurlandschap aan de oosterburen gepresenteerd. Tot en met zondag worden ruim 270.000 bezoekers verwacht.

Nederlandse boeken doen het goed in Duitsland, zegt staatssecretaris Fleur Gräper van Cultuur. "Wat ik veel hoor, is dat Nederlandse schrijvers zich onderscheiden doordat ze actuele thema's als gender, klimaat en migratie in boeken verwerken, zowel kinderboeken als comics en romans."

De Duitse bezoekers beamen dat. "In de vertaalde boeken die ik heb gelezen, viel op dat de taal echt als kunstvorm wordt behandeld. Het is heel fijn en subtiel opgeschreven", zegt een vrouw. Een Oostenrijkse uitgever van poëzie herkent dat: "Er zit vaak veel emotie in de zinnen, zonder dat het erbovenop ligt."

Belangrijkste exportland

Wat opvalt, is dat de Duitse bezoekers vooral bekend zijn met de Nederlandstalige klassiekers: Cees Nooteboom, Willem Elsschot en ook Annie M.G. Schmidt. Daarom wil het Nederlands Letterenfonds vooral jonge talenten als Simone Atangana Bekono, Raoul de Jong en Lisa Weeda een podium geven op de Buchmesse.

De belangrijkste uitdaging voor de stap oostwaarts is vooral de taal. "Vertalen is een vak an sich, je hebt een goede vertaling nodig om ook in Duitsland aan te slaan", zegt Gräper. Duits is veruit de belangrijkste 'exporttaal' voor Nederlandse literatuur: jaarlijks worden zo'n honderd boeken in het Duits vertaald.

En vaak geldt: slaat een vertaling in Duitsland aan, dan volgen andere landen gegarandeerd, zegt het Letterenfonds. Daarom wordt uitgebreid ingezet op de promotie van Nederlandse boeken in Duitsland. Nederland en Vlaanderen waren al twee keer 'gastland' op de Frankfurter Messe en nu dus voor het eerst ook in 'boekenstad' Leipzig.

Waddenkrimi slaat aan

Mathijs Deen is een van de schrijvers bij wie de stap naar Duitsland is geslaagd. In Nederland is hij onder meer bekend van boeken over natuur (De Wadden) en geschiedenis (Over oude wegen), maar in Duitsland is hij doorgebroken met een voor hem nieuw genre: de krimi.

Het was een idee van zijn Duitse uitgever, vertelt Deen voor de ingang van de Buchmesse. "Het was totaal niet mijn genre, maar tegen zo'n verzoek uit het land van Derrick en Tatort zeg je geen nee."

Hij maakte een 'Waddenthriller', die zich afspeelt in het Duits-Nederlandse grensgebied. De mysterieuze Duits-Nederlandse hoofdpersoon bleek een schot in de roos bij het Duitse publiek. Deen is inmiddels drie boeken verder en reist dwars door Duitsland van interview naar lezing.

"Spannend was dat wel, vooral vanwege de taal", zegt Deen, "Zoals bij veel mensen van mijn generatie was het geen probleem om met een 3 voor Duits thuis te komen, dus ik heb mijn Duits wel moeten bijspijkeren."

Boekenland

Duitsland is echt een boekenland, merkt Deen. "Elke kleine stad heeft meerdere boekhandels en iedere deelstaat heeft subsidies om Nederlandse schrijvers te betalen om langs te komen. En Duitse lezers vinden het echt prettig om te kletsen over het boek", vertelt hij, terwijl hij tijdens het interview wordt aangesproken door een lezer.

"Eerst was het idee één krimi, toen een serie en nu wil de uitgever graag jaarlijks een nieuw boek. Dat is wel een grote uitdaging", zegt Deen met een glimlach. En ook de filmrechten zijn al verkocht.

Binnen in de beurshal zoekt een bezoeker juist naar iets onbekends, een nieuwe titel. "Ik las als tiener Cees Nooteboom, en ik ben mijn hele leven met hem opgegroeid", zegt de man, met een tas vol boeken. "Zoiets wil ik voor mijn dochter vinden."