Protest tegen plan voor hergebruik SS-gevangenis in Vught

De Tweede Kamer wil de voormalige bunkergevangenis van concentratiekamp Vught verbouwen tot een zwaarbeveiligd complex voor topcriminelen. Dit tot ongenoegen van experts, die daarover aan de bel trekken in een brief aan demissionair minister Weerwind voor Rechtsbescherming. "Dit gebouw zou nooit meer een detentiefunctie moeten krijgen."

Hoogleraar Erfgoed van de oorlog Rob van der Laarse is een van de zeven experts die de brief hebben opgesteld. Hij benadrukt dat juist deze bunker "zo iconisch" is. "Deze gevangenis was dé plek waar het verzet geëxecuteerd werd. Dan is het toch buitengewoon vreemd dat we nu juist op die plek zwaarbewaakte gevangenen willen gaan vasthouden?"

Ook directeur Jeroen van den Eijnde van Nationaal Monument Kamp Vught reageert verbaasd. "Een meerderheid van de Tweede Kamer moet hebben ingestemd vanuit onwetendheid", denkt hij.

Bunkerdrama

Van den Eijnde vertelt over het 'bunkerdrama', waarbij 74 vrouwelijke gevangenen op januari 1944 's nachts gezamenlijk werden opgesloten in één cel. Tien vrouwen overleefden die nacht niet. "We moeten niet vergeten dat elke cel in deze gevangenis een afgrijselijke geschiedenis met zich meedraagt", zegt de directeur. Slechts één keer in de vijf jaar kan dit bunkerdrama herdacht worden, omdat dit gebouw - Rijksmonument unit 1 - op het terrein van de penitentiaire inrichting Vught staat.

Vroeger was het nazi-concentratiekamp ruim een kilometer lang. Grote gedeelten van dat enorme complex zijn later weer in gebruik genomen. Pas in 1990 ontstond het Nationaal Monument Kamp Vught, omdat de muur die om de gevangenis werd gebouwd dat deel van het terrein niet meenam. "Nu zijn we fysiek maar 300 meter van de bunker vandaan, maar gevoelsmatig vele kilometers", zegt de directeur van Nationaal Monument Kamp Vught. "Dus ik snap wel dat de wens er is om deze gevangenis te verbouwen en erbij te betrekken, maar ik vraag me af of er überhaupt is gekeken naar alternatieven."

Negatief advies

Omdat deze gevangenis een rijksmonument is dat valt onder oorlogserfgoed, moet er altijd advies worden ingewonnen als de bestemming wordt gewijzigd. De Rijksbouwmeester was duidelijk is zijn eindadvies: "het realiseren van cellen in Unit 1 is niet gepast en/of gewenst vanuit moreel, emotioneel en historisch opzicht."

Dat een meerderheid in de Kamer alsnog instemt met een motie om toch tot verbouwing over te gaan, is voor erfgoedhoogleraar Van der Laarse dan ook een raadsel. "Hoe is dit mogelijk? In de motie zit ook geen verwijzing naar het oorlogsverleden, maar je gaat als Kamerlid dan toch niet zomaar voor stemmen?"

Demissionair minister Weerwind voor Rechtsbescherming heeft nog niet gereageerd op de brief.