'C'è ancora domani': Italiaans filmsucces maakt huiselijk geweld bespreekbaar

• Heleen D'Haens

  correspondent Italië

Een film in zwart-wit, gesproken in sterk Romeins dialect uit de jaren 40. Zelfs in cinemalievend Italië zijn dat doorgaans niet de ingrediënten voor een enorme kaskraker. Toch brak C'è ancora domani vanaf de première op het filmfestival van Rome record na record.

De zwarte komedie, vertaald als 'Er is altijd nog morgen', werd de best bezochte film van het jaar en een van de tien best bezochte films ooit in het land. Morgen is de première in Nederland.

De film opent rauw op de klap die Delia, moeder van twee, dagelijks in haar gezicht krijgt als ze wakker wordt naast haar man. Huiselijk geweld ontspint zich als rode draad door haar leven. Desondanks bestiert de Romeinse met aanstekelijk optimisme het huishouden, zorgt ze voor haar bedlegerige schoonvader en doet ze klusjes om de enveloppe met contant geld aan te vullen die ze verborgen houdt voor haar echtgenoot.

Dit is de trailer van de film, die dus vanaf donderdag te zien is in filmhuizen en bioscopen:

"Een tragisch onderwerp, maar wel grappig", beschreef regisseur en hoofdrolspeelster Paola Cortellesi haar film in Italiaanse media. Het ruwste geweld bracht ze karikaturaal in beeld, bijvoorbeeld door van een echtelijke vechtpartij een choreografie te maken.

"Realistische scènes zijn we inmiddels gewend. Ik wilde het geweld juist tonen zoals Delia het beleeft", zei Cortellesi. "Het is een ritueel. De muziek is voor haar een manier om de pijn draaglijk te maken."

Brandend actueel

Cortellesi wilde naar eigen zeggen een film maken die zich afspeelt in het verleden, maar gaat over het heden. "Vrouwenrechten zijn niet vanzelfsprekend. We moeten ze blijven verdedigen", stelde ze in aanloop naar de première.

Dat de film inderdaad brandend actueel is, bleek enkele weken na de première. Toen ging een schokgolf door Italië na de moord op Giulia Cecchettin, studente biomedische wetenschappen uit Venetië. Haar vriend Filippo Turetta (22) vermoordde haar vlak voordat ze zou afstuderen. Hij accepteerde niet dat Cecchettin hun relatie wilde beëindigen.

In heel het land werden massale demonstraties georganiseerd, waarbij werd opgeroepen tot meer maatregelen om geweld tegen vrouwen aan te pakken. In Italië deden in 2023 meer dan 6000 mensen melding van huiselijk geweld, van wie meer dan 90 procent vrouwen. 64 vrouwen werden gedood door hun partner of ex-partner.

C'è ancora domani en de moord op Cecchettin zijn verweven geraakt, vertelt Francesca Maur. Zij is hulpverlener bij een centrum voor vrouwen in gewelddadige relaties en bestuurslid bij vrouwenrechtenorganisatie D.i. Re.

"De cijfers worden nog geanalyseerd, maar alle centra in Italië stelden in november en december een toename vast van het aantal meldingen", zegt Maur. Italië telt zo'n honderd centra waar vrouwen hulp kunnen krijgen. Afhankelijk van hun risico worden ze op verschillende manieren bijgestaan.

Maur vermoedt dat de toegenomen alertheid vooral een gevolg is van de uitgebreide media-aandacht voor de moord op Cechettin. "Jonge vrouwen vertelden ons dat ze zich herkenden in de dynamiek die werd beschreven tussen Giulia en haar vriendje." Dat velen van hen daarvoor ook al C'è ancora domani gezien hadden, speelde volgens haar ook een rol.

Jong ingrijpen

"Veel jongeren gingen met school naar de film. Daarna werd er in de klas over gesproken. Dat is natuurlijk heel goed", zegt Maur. Toch is er volgens haar op Italiaanse scholen nog een wereld te winnen in de strijd tegen huiselijk geweld. "In theorie moeten jongeren les krijgen over relaties en seksualiteit, maar in de praktijk ontbreekt dat vaak. Docenten die het thema belangrijk vinden snijden het aan, maar anderen laten de lessen vallen, bijvoorbeeld uit ongemak."

Terwijl jong ingrijpen juist heel belangrijk is. "Sommige meisjes komen bij ons met hun ouders. Die zijn 16, 17 jaar en zitten toch al in een ongezonde relatie", schetst Maur. "Die meiden zijn vaak goed geïnformeerd. Ze kennen de mechanismen van een gewelddadige relatie. Maar begrijpen dat je zelf in die situatie zit, is iets anders. Om dat te kunnen moet je erover praten."

Inzetten op preventie

Na de moord op Cecchettin kwam de regering-Meloni met een pakket aan maatregelen. "Dat leek eerst veelbelovend, maar in de praktijk draait het uit op meer van hetzelfde", zegt Maur. "De nadruk ligt op zware straffen voor daders. Op wat er gebeurt na het geweld. Maar preventie en bewustwording zijn net zo belangrijk. En daar schort het aan."

Het succes van C'è ancora domani is wat dat betreft volgens haar een stap in de goede richting. "Maar voor een echte cultuurverandering hebben we nog een lange weg te gaan."