In Britse 'voedselwoestijnen' als Jaywick is geen vers eten te vinden
Dominic Waters woont in Jaywick, een plaatsje aan de Engelse oostkust in het graafschap Essex dat wel bekendstaat als een food desert, een voedselwoestijn. Food deserts zijn de armste plekken van het Verenigd Koninkrijk, waar vrijwel geen vers of voedzaam eten te vinden is. "Er is alleen een buurtwinkel op loopafstand waar je chips, frisdrank, ingeblikte producten en wit brood kunt krijgen", vertelt hij.
Als alleenstaande vader met een uitkering heeft Dominic zo'n 1,70 pond (1,90 euro) per dag om te besteden aan eten. Hij heeft geen auto, net als de meeste buren. Met de bus naar de supermarkt gaan betekent minder geld overhouden voor boodschappen. En dus komt het er vaak op neer dat hij, net als veel mensen in zijn omgeving, voor ongezond en bewerkt voedsel vlakbij kiest, in plaats van groente en fruit waarvoor hij naar de supermarkt moet reizen.
Ook de kosten van gas en elektriciteit tellen mee in de dagelijkse voedselkeuzes die Dominic maakt, zegt hij. Zelf groente koken kost meer energie dan een kant-en-klaarmaaltijd met veel ongezonde vetten, zout en suiker in de magnetron stoppen.
"De magnetron is de goedkoopste manier om iets te bereiden", zegt Dominic. "Dat kost maar een paar cent aan elektriciteit. Terwijl het aanzetten van het gasfornuis of de oven al snel 1,50 pond aan energie kan kosten."
Gezondheidsongelijkheid
Het is een bekend probleem in het Verenigd Koninkrijk: wanneer je arm bent, kun je je vaak geen gezonde, voedzame maaltijd veroorloven.
Hierdoor komen in achterstandswijken meer leefstijl gerelateerde ziekten voor, zoals obesitas, overgewicht en hart- en vaatziekten. Ook is de levensverwachting in armere wijken over het algemeen lager. Dit fenomeen staat bekend als 'gezondheidsongelijkheid': de mate waarin economische en sociale factoren van invloed zijn op de gezondheid en levensverwachting van de armere bevolking.
Jaywick aan de Engelse oostkust is een plaats waar je goed kunt zien wat het betekent om in een 'food desert' te wonen.
In Groot-Brittannië heeft zo'n 15 procent van de huishoudens niet genoeg geld om gezond voedsel op tafel te zetten, volgens recent onderzoek van de Food Foundation. Dat komt volgens de stichting neer op 8 miljoen volwassenen en 3 miljoen kinderen.
"En de situatie is verslechterd door de enorme prijsstijgingen", zegt directeur Anna Taylor. "We zien dat gezinnen met de laagste inkomens vaak het eerst bezuinigen op groenten en fruit. Ongezonde voedingsmiddelen met veel calorieën kosten ongeveer de helft van gezondere voedingsmiddelen. Dus als je heel weinig geld hebt, duwt het voedselsysteem je in de richting die het minst gezond is. Vaak betekent dit dat gezinnen kiezen voor zeer goedkope, energierijke, bewerkte koolhydraten om hun buik te vullen."
Vooral bij kinderen is goed te zien hoe obesitas steeds meer een 'ziekte van de armen' wordt. Er is grofweg twee keer meer obesitas bij kinderen uit achtergestelde en armere wijken. "Dat komt deels door de manier waarop ons voedsel is geprijsd", zegt Taylor.
Het gevolg is dat het Verenigd Koninkrijk een van de hoogste percentages obesitas heeft van Europa (27,8 procent). Experts schrijven dat deels toe aan slecht en goedkoop eten. Ter vergelijking: in Nederland heeft zo'n 15 procent van de bevolking obesitas.
In het Verenigd Koningrijk is volgens andere onderzoekscijfers 57 procent van wat de Britten eten bewerkt en vaak ongezond voedsel.
Ooit werd het kustplaatsje Jaywick (zo'n 5000 inwoners) Costa del Jaywick genoemd: toen was het nog een drukbezocht vakantieoord, waar de arbeidersklasse uit Londen op vakantie ging. Maar toen het toerisme verdween, droogden de investeringen in Jaywick op. De spoorlijn werd opgeheven, waardoor het dorp geïsoleerd raakte. Er is geen supermarkt. Alleen een buurtwinkel met snacks en een afhaalwinkel voor fish & chips.
Criminele keuzes
"We hebben in Jaywick vrijwel niets", zegt inwoner Danny Sloggett, "maar we hebben elkaar en we zorgen voor elkaar." Jaywick is een voorbeeld van hoe armoede en ongezondheid samenvallen: isolement en een gebrek aan investeringen leiden ertoe dat mensen geen werk hebben, ongezond eten en gezondheidsproblemen krijgen. Je ziet er veel mensen die te zwaar zijn, invalidewagens en rollators.
"Ik heb mijn hele leven in Jaywick gewoond", zegt Danny, "maar er zijn geen banen. Tegen de tijd dat ik de bus had genomen naar een andere stad waar wel werk was, was mijn geld alweer op."
Danny belandde in de criminaliteit; hij heeft zeven keer vast gezeten. Nu zet hij zich in om Jaywick te helpen. Hij kent alle buren en probeert campagne te voeren voor kleine verbeteringen in de buurt. "Weet je wat echt fantastisch zou zijn? Een moderne supermarkt in Jaywick. Dat zou een droom zijn voor onze wijk."