Te hoge huur en schijnverduurzaming: toezicht moet foute energielabels tegengaan

Iedere maand veel te veel huur betalen omdat er een verkeerd energielabel op je huis zit. Bij honderden huurders in het land is dat het geval - en mogelijk bij veel meer. Strenger toezicht op het uitgeven van energielabels moet gaan voorkomen dat daarmee gefraudeerd wordt of dat een woning een verkeerd label krijgt.

Dat schrijft demissionair minister van Binnenlandse Zaken Hugo de Jonge in een brief aan de Tweede Kamer. De labels zijn niet alleen van belang voor huurders en huiseigenaren, het Rijk houdt het systeem met de labels ook aan om het verduurzamen van woningen bij te houden.

Ruimte voor gesjoemel

Woningen en bedrijfspanden in Nederland moeten een energielabel hebben. Die gaan van A++++(energieneutraal) tot G (zeer onzuinig). De labels worden afgegeven door energieadviseurs, in opdracht van de eigenaar van een pand. Omdat de partijen financieel afhankelijk zijn van elkaar, blijft er ruimte voor gesjoemel. Een toezichthouder moet de onafhankelijkheid beter waarborgen.

Uit de recentste cijfers uit 2022 blijken 8 procent van de woningen en 11 procent van de bedrijfspanden een fout label te hebben. Dat is een daling ten opzichte van het jaar ervoor, maar volgens De Jonge is het niet voldoende. "Het energielabel speelt een steeds belangrijkere rol in het bevorderen van energiezuinige gebouwen. Het is daarom essentieel dat iedereen kan vertrouwen op de kwaliteit van het energielabel", schrijft hij in de Kamerbrief.

130 euro per maand te veel betaald

In Groningen zijn honderden zaken bekend van woningen die een verkeerd label hebben. De gevolgen kunnen flink zijn, weet ook huurder Logan van Steenderen. De koude, tochtige studio waar hij zes jaar geleden kwam wonen, had een A-label, maar daar bleek niets van te kloppen.

"Toen ik hier introk, had ik geen idee dat er een A-label op de woning zat. Pas nadat de zaak via ander huurders uit hetzelfde complex aan het rollen kwam, begreep ik dat mijn ene verwarming en de koude muren helemaal niet de bedoeling waren", zegt hij. Na onderzoek van de Huurcommissie bleek zijn woning label F te hebben. Zijn huur is inmiddels met ruim 130 euro per maand verlaagd.

Van Steenderen werd - samen met honderden andere Groningers - bijgestaan door Yoeri Delfstra van juridisch bedrijf Robin Hood. Delfstra vermoedt dat er energieadviseurs en pandeigenaren in de provincie actief zijn die sjoemelen met de labels, zodat er meer huur gevraagd kan worden.

Het kan ook op andere manieren verkeerd gaan, legt hij uit. "Het gaat vaak mis bij verbouwingen. Er wordt dan op basis van facturen of bouwtekeningen een label gekozen, maar dat zijn vaak aannames. Als een huis in 2018 verbouwd wordt, wordt er van uitgegaan dat het bijvoorbeeld een dikke isolatielaag heeft van 12 centimeter - de norm van dat jaar. Maar daar wordt nauwelijks op gecontroleerd."

Of er in Groningen sprake is van gesjoemel met labels voor financieel gewin, is onduidelijk. Het Openbaar Ministerie onderzoekt of er sprake is van zwendel.

'Schijnverduurzaming'

Hoge huren of een hogere verkoopprijs voor een woning zijn niet de enige gevolgen van een foutief label. "Het veroorzaakt ook schijnverduurzaming", zegt Delfstra. Het kabinet meldde vorig jaar nog dat het voor 2030 2,5 miljoen woningen wil isoleren. Met name woningen met een E-, F- of G-label worden aangepakt: in 2022 is het aantal woningen met zo'n label met 55.000 gedaald. "Maar als je niet 100 procent kan vertrouwen op deze labels, zeggen deze cijfers ook niets."

Nadat de zaken in Groningen aan het licht waren gekomen, startte minister De Jonge een pilot. 124 woningen die door huurders werden gemeld bij de Huurcommissie werden onderzocht. In 92 gevallen bleek er inderdaad een verkeerd label op de woning te zitten. Voor De Jonge reden om het toezicht aan te scherpen.

De 2000 energieadviseurs in Nederland moeten vier examens afleggen en ieder jaar bijscholing volgen om het vak uit te mogen oefenen. De toezichthouder moet gaan toezien op alle partijen in het stelsel en kan zelf ook energielabels controleren. De Jonge verwacht dat er in 2025 een wetsvoorstel aan de Kamer wordt voorgelegd.

Tot die tijd wil de minister dat er meer steekproeven en controles worden uitgevoerd. Ook moet de bevoegdheid van een adviseur sneller ingetrokken kunnen worden als er sprake is van fraude. Huurders die twijfelen over hun label kunnen kosteloos bij de Huurcommissie terecht om het label te laten toetsen.