Vier leden van het Geuzenverzet op historische foto herkend

Vier mannen die in de Tweede Wereldoorlog vanuit de gevangenis in Scheveningen op transport naar concentratiekamp Buchenwald werden gesteld zijn op een foto geïdentificeerd. Het zijn leden van de eerste Nederlandse verzetsgroep, De Geuzen.

De herkenning is het gevolg van een oproep door het Nationaal Museum Oranjehotel, waar een kopie van de originele foto hangt. De gevangenis in Scheveningen werd in de volksmond het Oranjehotel genoemd, omdat er veel Nederlandse verzetsmensen en politieke gevangenen werden opgesloten.

Op de oproep kwamen veel reacties. Dankzij informatie van nabestaanden konden de namen van vier mannen worden achterhaald. Van de vijfde man is alleen een hoed zichtbaar. Het is de onderzoekers niet gelukt om achter zijn naam te komen.

De vier mannen zijn: Leen Kop (vrijgelaten uit Buchenwald op 21 juni 1941); Jan van Leeuwerden (bevrijd uit Buchenwald op 11 april 1945); Daan Hoek (bevrijd uit Buchenwald op 6 april 1945) en Willem Assenberg (vermoord in Dachau op 1 april 1943).

Verraden

De onderzoekers Jilt Sietsma en Ginevra Delfini ontdekten dat de foto gemaakt is door Sara Oversluizen-Kop, een zus van Geuzenleider Arij Kop. Die was op 13 maart 1941 gefusilleerd, nadat hij was verraden. Sara kwam vier weken later naar het Oranjehotel om spullen van haar omgekomen broer op te halen en zag een andere broer van hen, Leen Kop, als gevangene naar buiten komen.

Ze wist snel de foto te maken, zeer waarschijnlijk zonder opgemerkt te worden door de Duitse soldaten. De foto is uiteindelijk terechtgekomen bij Jan Anderson van het gelijknamige Streekmuseum in Vlaardingen.

De verzetsgroep De Geuzen werd al snel na de inval van de Duitsers in mei 1940 gevormd door Bernard IJzerdraat uit Schiedam. De groep breidde zich al snel uit in Zuid-Holland. In november 1940 werden de eerste Geuzen opgespoord en gearresteerd. Veel van hen kwamen in het Oranjehotel terecht.

Achttien doden

Vijftien Geuzen werden ter dood veroordeeld en samen met drie deelnemers aan de Februaristaking op 13 maart 1941 op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd. De dichter Jan Campert (vader van schrijver Remco Campert) schreef naar aanleiding van de executie zijn beroemde gedicht Het lied der achttien doden.

Vier weken na de terechtstelling werden 157 Geuzen naar Buchenwald gedeporteerd. De meeste verbleven jaren in gevangenkampen, 54 van hen overleden in gevangenschap.

Met de identificatie van de vier gevangen Geuzen kan volgens het NM Oranjehotel opnieuw een deel van de geschiedenis van de verzetsgroep worden ingevuld. Over de achtergrond van de foto geven de twee onderzoekers op vrijdag 19 april een presentatie.