Afghanen in Pakistan blijven uitzetting vrezen: 'We verspillen ons leven'
Vier maanden nadat Pakistan begon met het uitzetten van honderdduizenden Afghanen, leven de achterblijvers in grote onzekerheid. "Onze dagen zijn geteld", zegt de 30-jarige Qasim Ahmed, die in Pakistan werd geboren en verschillende verblijfsdocumenten heeft, die het afgelopen half jaar allemaal zijn verlopen.
Ongeveer een half miljoen Afghanen staken de grens tussen de twee landen over, sinds in oktober werd aangekondigd dat alle ongedocumenteerde Afghanen Pakistan moeten verlaten.
Velen wonen al decennia of zelfs hun hele leven in Pakistan. Naar schatting 1,7 miljoen Afghanen woonden in Pakistan zonder geldige papieren. Daarnaast zouden er nog eens ruim 2 miljoen zijn met een verblijfsbewijs van de VN of een Afghaans paspoort met een visum voor Pakistan. Aangekondigd werd dat zij in latere fasen ook weg moeten.
Gespannen situatie
Op de markt Peshawar Mor Bazar in de Pakistaanse hoofdstad Islamabad, waar veel Afghanen wonen, is de sfeer gespannen. Er zijn bedrijven gesloten, zoals een Afghaans restaurant waar een groot plastic doek voor hangt. Andere bedrijven zijn er nog, maar lijden verlies.
"We hadden Afghanen in dienst en veel Afghanen als klant", zegt barbier Ansar Mehmood. Het is op één klant na leeg in zijn zaak. "De Afghanen stonden in de rij, soms wel met tien tegelijkertijd", zegt hij. "Voor ons is het een verlies."
Ahmed staat bij de Afghaanse bakker met een vriend. Hij krijgt weinig steun van zijn Pakistaanse buren en vrienden. "Mijn vrienden lachten me uit, toen dit werd aangekondigd", zegt hij met een bittere lach.
Discriminatie is normaal voor Afghanen in Pakistan, zegt hij. "Op straat wordt vaak naar je geroepen: ga terug naar je eigen land." Bovendien hebben Afghanen weinig rechten. "Je kunt geen rijbewijs krijgen, geen land kopen. Je kunt een winkel beginnen, maar niet registreren. We kunnen ook geen bankrekening openen. Deze kaart is nutteloos."
Hij wijst op de verblijfskaart die hij van de VN kreeg. Daarmee kunnen Afghanen een bankrekening openen, maar zijn kaart verliep zes maanden geleden, en daarmee ook zijn rekening.
Ook zijn visum voor Pakistan is verlopen, en het is heel moeilijk dit te verlengen, zegt hij. Hij kan ook geen baan vinden, ondanks een masterdiploma in Business Administration. "Afghanen in Pakistan verspillen hun leven", zegt hij. "Want je zult nooit de nationaliteit krijgen. Dat staat in hun wet."
Geen vluchtelingenwet
"Pakistan heeft geen wet als het om vluchtelingen gaat", zegt Faraz Zia, een directeur bij de ngo Human Rights Commission of Pakistan (HRCP) in Lahore, de tweede stad van het land.
"Dat is vanuit mensenrechtenperspectief problematisch. Dat wij zeggen tegen mensen die hier zijn geboren en geen enkel ander thuisland kennen dan Pakistan: wij accepteren jullie niet. We geven jullie geen rechten en we kunnen op elk willekeurig moment aankondigen dat je weg moet."
Het besluit werd genomen door de tijdelijke regering waarvan de voornaamste taak het uitschrijven van verkiezingen was. Dat juist deze regering met zo'n ingrijpend besluit kwam, wordt gezien als bewijs dat het machtige Pakistaanse leger erachter zat.
De reden die werd gegeven had ook te maken met nationale veiligheid. Gezegd werd dat achter een groot deel van de terroristische aanslagen in Pakistan, Afghanen zaten.
"Maar sinds er zoveel Afghanen zijn uitgezet, is het aantal terroristische aanslagen alleen maar toegenomen", zegt Zia. "Dat zou de autoriteiten aan het denken moeten zetten."
Weinig kritiek
Zia verwacht niet dat de nieuwe regering het beleid zal veranderen. "Ik geloof niet dat de coalitiepartijen tijdens hun campagne hebben gezegd dat ze het zullen voortzetten. Maar wat wij zorgwekkend vinden is dat geen van allen zich er tégen heeft uitgesproken. Niemand heeft er kritiek op geuit."
In Engelstalige media en bij ngo's als de HRCP is er wel kritiek. Maar veel mensen vinden het prima dat de Afghanen moeten vertrekken. "Ik vond het schokkend dat zelfs mensen die over andere zaken progressief denken, zeiden dat de Afghanen weg moeten", zegt Zia. "Vooral omdat zij het idee hebben dat Afghanen banen inpikken."
Ook Ahmed maakt zich daarom veel zorgen. "Ze hebben gezegd dat het in drie fases zal gaan. Eerst degenen zonder documenten. Dan degenen met verlopen visa. En dan wij, met de VN-kaarten. We zullen worden uitgezet."
Dit is een schrikbeeld voor hem, met de Taliban aan de macht. "Je ziet: ik heb mijn baard geschoren. Alleen daarom al kunnen zij mij in de gevangenis zetten. Ik sterf nog liever hier dan dat ik terugga."
