Aanstaande val Avdiivka symbolisch en tactisch belangrijk, maar geen doorbraak

"Onze mensen redden is onze belangrijkste taak." De woorden die de Oekraïense president Zelensky vanochtend op de veiligheidsconferentie in München sprak, zijn de voornaamste reden dat zijn leger zich terugtrekt uit de oostelijke frontstad Avdiivka. De aanstaande Russische overwinning is volgens deskundigen van symbolisch en tactisch belang, maar betekent niet dat het front nu instort.

Tien jaar lang ploeterden Oekraïense militairen elke week om de loopgraven te versterken en om mijnenvelden aan te leggen bij Avdiivka. Verdedigen was het credo en de Russen hadden grote moeite om een doorbraak te forceren rond de stad Donetsk. Tot ze in oktober een groot offensief lanceerden.

Maanlandschap

Oud-commandant Landstrijdkrachten Mart de Kruif omschrijft het als een vuurwals. "Dat offensief ging gepaard met ontzettend veel geweld, granaten en artillerie. Nu staat er eigenlijk niets meer. Alles is stuk, alle gebouwen liggen in puin. We kennen de beelden uit de Gazastrook, zo ziet het er hier ook uit. Het is een maanlandschap dat een beetje te vergelijken is met de Slag om Verdun in de Eerste Wereldoorlog."

Voor Oekraïne betekende Avdiivka, overigens net als Bachmoet een jaar geleden, een mogelijkheid om enorme verliezen toe te brengen aan de Russen. "Dan praat je over bijna duizend gesneuvelden per dag in november. Dat is eigenlijk niet voor te stellen."

Maar nu is voor Oekraïne een grens bereikt. "Je komt op een punt dat je moet zeggen: 'Moet ik mijn eigen mensen nu nog opofferen hiervoor of kan ik beter stukje bij beetje terrein prijsgeven?' Oekraïne moet gewoon zuinig zijn op zijn mensen en zijn materieel. Die schaarse middelen moet je niet inzetten voor een doel dat je eigenlijk toch niet gaat behalen", legt De Kruif uit.

Voor de Russen is het een belangrijke symbolische overwinning, tien jaar na de bezetting van Oost-Oekraïne en bijna twee jaar na het begin van de "speciale militaire operatie", zoals de oorlog door het Kremlin wordt genoemd. Het was een stad die nooit veroverd werd door de separatisten en werd als symbool gezien voor het verzet van de Oekraïners tegen de Russen.

Daarnaast is Avdiivka ook tactisch handig om veroverd te hebben, zegt brigadegeneraal Han Bouwmeester, hoogleraar militair-operationele wetenschappen aan de Nederlandse Defensie Academie.

"Het ligt op een hoger gelegen deel, je kunt vanaf daar Donetsk in kijken. Er zit een heel groot fabriekscomplex en een groot rangeerterrein. Vroeger was er ook een vliegveld, dus je kunt er ook een groot militair-logistiek knooppunt van maken."

Opvallende timing

Verder kunnen de Russen een aantal hoofdwegen in handen krijgen, vervolgt Bouwmeester. "Ook liep er een spoorlijn doorheen, de Catharinalijn, naar het centrale deel van Oekraïne. Het is voor de Russen handig om die in handen te hebben. Zij maken graag gebruik van het spoor om hun troepen te bevoorraden. Dat was ook een reden voor Oekraïne om de stad niet te willen weggeven."

Bouwmeester vindt het opvallend dat de Oekraïners juist nu terugtrekkende bewegingen maken. De kersverse legerchef Syrsky had woensdag nog opdracht gegeven om de laatste verdedigende opstellingen in Avdiivka te versterken.

"Maar men wil nu toch militairen sparen, mogelijk omdat de Russen in het noorden van Loehansk, bij de stad Koepjansk, veel druk uitoefenen op de Oekraïense verdediging."

Uitputtingsoorlog

De terugtrekking uit Avdiivka en de aanstaande val van de stad betekent overigens niet dat het front nu ineens instort, benadrukt oud-commandant De Kruif. "Het Oekraïense leger heeft achter Avdiivka al nieuwe verdedigingslinies gemaakt, nieuwe mijnenvelden gelegd en nieuwe bunkers aangelegd."

"Het is een stuk terreinwinst tegen een heel hoge prijs, maar een doorbraak is het niet. En dat laat maar zien dat deze oorlog echt een uitputtingsoorlog aan het worden is."

Nieuwsuur maakte vorig weekend deze explainer over de gevechten in de stad: