Defensie krijgt miljarden extra te besteden, maar kan dat geld ook uitgegeven worden?
De Nederlandse krijgsmacht krijgt de komende jaren miljarden extra te besteden. Tijdens de behandeling van de defensiebegroting, deze week in de Tweede Kamer, zullen veel partijen zeggen dat het noodzakelijk is om in deze onzekere tijden extra geld uit te geven aan defensie.
Voor dit jaar is het budget al behoorlijk verhoogd, naar ruim 21 miljard euro. Daarmee zit Nederland voor het eerst in de buurt van de NAVO-norm, die zegt dat lidstaten twee procent van het bruto binnenlands product (bbp) moeten besteden aan defensie. Om de norm helemaal te halen, zou Nederland nog twee miljard per jaar extra moeten uitgeven aan defensie.
De meeste partijen vinden dat er na jaren van bezuinigingen geïnvesteerd moet worden. "We willen een goede, betrouwbare bondgenoot zijn", zegt Kamerlid Jimme Nordkamp van GroenLinks-PvdA. "Gezien de spanningen in de wereld is het noodzakelijk om de krijgsmacht op te schalen."
Slechte staat
Volgens militairen en andere deskundigen is de Nederlandse krijgsmacht op dit moment in slechte staat. De militairen zijn niet in staat om het Nederlandse grondgebied te verdedigen, en slechts de helft van de beschikbare eenheden is klaar om ingezet te worden, bleek in 2022.
De oorlogen in Oekraïne en het Midden-Oosten hebben de Kamerleden nog eens met de neus op de feiten gedrukt. Veel partijen willen het liefst de NAVO-norm verankeren in de wet. Zo willen ze voorkomen dat er weer bezuinigd wordt als de dreiging afneemt. De grootste partij in de Tweede Kamer, de PVV, vindt dat tot nu toe niet nodig.
NSC, een van de partijen waarmee de PVV onderhandelt over een nieuw kabinet, wil nog verder gaan dan de NAVO-norm. "Mocht de krijgsmacht daarna nog een vraag bij ons neerleggen, dan gaan we daarover nadenken", zegt Kamerlid Isa Kahraman.
Personeel
Hij voorziet, net als andere Kamerleden, wel een probleem: je kunt het budget verhogen, maar het aanschaffen van helikopters, tanks of onderzeeërs kost tijd. En het vinden van voldoende personeel is ook moeilijk. Het gevaar bestaat dat veel van het extra geld lange tijd op de plank blijft liggen.
Kahraman: "Je kunt allerlei nieuwe wapensystemen kopen, maar als we geen militairen hebben om ze te bedienen, dan hebben we daar niet veel aan."
Meer jongeren
VVD-Kamerlid Silvio Erkens doet een voorstel om iets aan dat personeelsgebrek te doen. Hij wil het aantal jongeren dat in het kader van het zogeheten dienjaar vrijwillig bij Defensie werkt uitbreiden van duizend naar tenminste vierduizend per jaar.
Om meer jongeren geïnteresseerd te krijgen moeten alle 18-jarigen een enquête toegestuurd krijgen over het dienjaar. Dat is volgens Erkens in Zweden heel succesvol. GroenLinks-PvdA, NSC, D66, CDA, Volt, ChristenUnie en SGP steunen zijn motie en dat is een meerderheid.
