Lithiumwinning verdeelt Argentijnen: 'Over tien jaar is hier geen leven meer'
Dorpsleider Mario Geronimo loopt trots langs een bouwplaats in het dorpje Olaroz in de Noord-Argentijnse provincie Jujuy. Bouwvakkers timmeren onder de felle zon aan het dak van een huis. Verderop worden wegen en een brug aangelegd.
Het dorp is omringd door uitgestrekte hagelwitte zoutvlaktes, waar tonnen lithium liggen opgeslagen. Dit jaar kan er naar schatting 120.000 ton worden gewonnen in deze provincie.
De vraag naar lithium groeit explosief door de wereldwijde energietransitie, want het is de grondstof voor batterijen voor elektrische auto's. China, de VS, Rusland, Canada, Europa: allemaal zijn ze op zoek naar lithium en hun ogen zijn gericht op dit gebied.
Het vervuilt de grond, het water en de lucht. Dieren gaan dood omdat het water vergiftigd raakt.
Als het aan dorpsleider Geronimo ligt, transformeert dit nu nog kleine dorpje tot een steeds grotere plaats. "We geloven dat het lithium veel ontwikkeling zal brengen in ons gebied. Ons ideaalbeeld is dat we uiteindelijk uitgroeien tot een echte stad", zegt hij.
Het gebied ligt in de zogeheten lithiumdriehoek: de grens met Chili, Bolivia en Argentinië waar naar schatting 56 procent van de wereldwijde lithiumvoorraden ligt opgeslagen.
De Argentijnse ultrarechtse president Javier Milei, die in december 2023 aantrad, wil buitenlandse bedrijven alle ruimte geven. Argentinië heeft geld nodig, want het land zit in een diepe economische crisis. De inflatie is gestegen naar 200 procent en 40 procent van de Argentijnen leeft in armoede.
Broodnodige inkomsten
De export van lithium uit dit grondstofrijke gebied kan bijdragen aan de verhoging van de broodnodige inkomsten voor het land. Voor buitenlandse bedrijven is het gunstiger om lithium uit Argentinië te halen omdat er een lage exportheffing is van rond de 4 procent. In Chili en Bolivia is de productie vooral in handen van de overheid, terwijl Milei voorstander is van een volledige vrije markt en zo min mogelijk overheidsbemoeienis.
De komende jaren staan in Argentinië pakweg tachtig nieuwe lithiumprojecten gepland, waarin bij de verschillende ontwikkelingsfases een bedrag van zo'n 20 miljard dollar wordt geïnvesteerd.
Maar niet iedereen in het gebied denkt er hetzelfde over. Voorbij de zoutvlaktes ligt een indrukwekkend heuvellandschap met een klein kamp waar inheemse bewoners rondom een vuurtje zitten. Hier hebben tegenstanders van de lithiumwinning zich verzameld, want die zal desastreuze gevolgen hebben voor het unieke gebied, vrezen ze.
Activiste Patricia Cruz gooit wat kruiden in het vuur en roept Pacha Mama aan, Moeder Aarde. Bij de winning van lithium komen giftige stoffen vrij. Het effect daarvan is volgens haar al te merken. "Het heeft impact op de flora en fauna in ons gebied. Het vervuilt de grond, het water en de lucht. Dieren gaan dood omdat het water vergiftigd raakt", zegt ze.
Er wordt naar de groep inheemsen nauwelijks geluisterd. De gouverneur van de provincie geeft de lithiumbedrijven al langere tijd veel ruimte en nu Milei aan de macht is, denken de bewoners dat het gebied helemaal door mijnbouw wordt overgenomen. "Over tien jaar is hier geen leven meer", voorspelt Patricia Cruz. "Het zal dan een groot, droog gebied zijn."
'Heel goede toekomst'
In het dorp Olaroz zijn ze juist optimistisch over de toekomst. De dorpsleider is trots op de ontwikkelingen in het dorp. De technische middelbare school waar scholieren worden opgeleid om later in de lithiumbedrijven te gaan werken, is een van de paradepaardjes. De school is medegefinancierd door de mijnbedrijven.
De scholieren hopen dat ze straks na hun studie werk vinden in een van de lithiumbedrijven in de omgeving, zodat ze niet uren verder hoeven te reizen naar de hoofdstad van de provincie. "We leren hier vakken als biologie en chemie, kortom: alles wat nodig is om een goede technicus te worden. Ik denk dat we een heel goede toekomst tegemoet gaan", zegt de 15-jarige Lucas Cruz. Over twee jaar is hij klaar en dan hoopt hij aan de slag te kunnen.
