ASML verkocht veel chipmachines aan China, ondanks beperkingen
Chipmachinefabrikant ASML heeft het afgelopen jaar opvallend veel machines aan Chinese fabrikanten verkocht, blijkt uit de jaarcijfers die vanochtend zijn gepubliceerd.
De totale jaaromzet steeg naar 27,6 miljard euro en ook de winst kwam hoger uit dan een jaar eerder, op bijna 8 miljard. Vorig jaar was het nog 5,6 miljard. Verder nam het aantal bestellingen aan het eind van het jaar flink toe. Beleggers reageren heel positief: het aandeel van ASML staat op het Damrak 6 procent in de plus.
Chinese fabrikanten waren in het derde en vierde kwartaal van vorig jaar de belangrijkste omzetbron voor ASML. Ze konden profiteren van minder vraag elders in de wereld. ASML benadrukt dat het hier gaat om machines die al in 2021 en 2022 zijn besteld, waarvan ongeveer de helft toen niet geleverd kon worden door wereldwijde chiptekorten. Het gaat ook om machines waar geen exportbeperkingen voor gelden.
Beperking op beperking
Voor ASML was 2023 een roerig jaar. Bovenop beperkingen die al sinds 2020 gelden voor de allernieuwste machines, EUV (extreem ultraviolet), kwamen nog eens extra maatregelen. Het Nederlandse kabinet besloot onder grote druk van de VS dat het hightechbedrijf bepaalde types van de DUV-machine (deep ultraviolet) ook niet meer mag leveren aan China.
Bij de start van dit jaar bleek bovendien dat de VS had ingegrepen in een zogeheten 'afkoelperiode' die ASML had gekregen. ASML dacht dat het in die periode lopende orders nog naar China kon verschepen, maar het bleek dat afgegeven licenties alsnog door het kabinet waren ingetrokken. Volgens ASML raakte dat een "klein aantal klanten" in China.
Pikant aan dit hele verhaal was dat Den Haag volgens persbureau Bloomberg tegen de Amerikanen had gezegd dat ze dit zelf maar moesten oplossen met ASML.
Al jaren probeert de VS de technologische groei van China af te remmen. Er zijn met name zorgen dat China op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI) een dominante positie kan krijgen en die ook gaat gebruiken op militair gebied. Dat is iets wat de VS koste wat kost wil voorkomen.
Onmisbaar
ASML maakt machines die chipfabrikanten zoals het Amerikaanse Intel en het Taiwanese TSMC nodig hebben voor hun productieproces. Zij ontwikkelen chips die terechtkomen in elk denkbaar apparaat.
Kort door de bocht maken de zeer complexe machines het mogelijk om extreem dunne lijntjes op een wafer (de basis van een chip ter grootte van een pizza) te 'tekenen'. Hoe dunner de lijntjes, hoe meer ervan op een chip kunnen, waardoor die zuiniger wordt en de rekenkracht groter.
Hoewel het productieproces in fabrieken bestaat uit veel meer stappen en veel meer machines, zijn die van ASML onmisbaar. Daar komt bij dat op het vlak van de nieuwste technologie, EUV, het Veldhovense bedrijf een monopoliepositie heeft. En een bedrijf beginnen om met ASML te concurreren is eigenlijk onmogelijk.
Toch is dat precies wat China probeert, ook al loopt het land jaren achter. Terwijl de Amerikaanse minister van Handel afgelopen najaar op bezoek kwam, bracht de Chinese techgigant Huawei een telefoon op de markt met een 5G-chip. Daarvan werd gedacht dat het bedrijf die niet kon produceren. Nog altijd is niet helemaal duidelijk hoe dit precies zit, het leidde in ieder geval tot onrust in Washington.
Vraag neemt weer toe
Wat ook opvalt is dat ASML in het vierde kwartaal veel nieuwe bestellingen kreeg, voor een recordwaarde van meer dan 9 miljard euro. De rest van het jaar lag het aantal bestellingen juist lager. Als een fabrikant nu een order plaatst, is die niet volgende week al in huis. De gemiddelde levertijd kan een jaar of langer duren. Daardoor zeggen de bestellingen ook iets over hoe het nu met de sector gaat.
ASML verwacht dat 2024 een soort tussenjaar wordt, waarin de omzet ongeveer gelijk is aan die van 2023. In 2025 verwacht ASML weer te groeien, omdat de vraag naar chips dan aantrekt.
Bekijk hoe de EU opereert om de productie van chips hier veilig te stellen:
