Uitvoer microchips naar Iran, ondanks sancties, nog altijd eenvoudig
Hoewel het exporteren van drone-onderdelen naar Iran door de Europese Unie verboden is, zijn die sancties eenvoudig te omzeilen. Dat blijkt uit onderzoek van weekblad de Groene Amsterdammer. De EU heeft sancties uitgevaardigd tegen Iran vanwege het maken en leveren van drones aan Rusland die worden ingezet tegen Oekraïne.
De Groene Amsterdammer nam de proef op de som door op verschillende manieren een klein aantal microchips van het Nederlandse bedrijf NXP naar Iran te laten sturen. Daarvoor namen ze contact op met een Iraanse chauffeur die vanuit Iran voedingsmiddelen naar Nederland vervoert.
Geen controle op terugweg
Maandelijks vinden er honderden van dat soort transporten plaats. "Op de heenweg worden die wel gecontroleerd, vanwege drugs, maar op de terugweg kunnen ze meenemen wat ze willen. En dat doen ze ook", zei Evert de Vos, een van de onderzoekers van het weekblad in het NOS Radio 1 Journaal.
Zo gebeurde dat onder meer met drone-onderdelen. Het pakketje reisde via België, Duitsland, Oostenrijk, Hongarije, Roemenië en Bulgarije en belandde vervolgens in Iran.
De Groene Amsterdammer stuurde ook een aantal microchips met de post naar Iran. Ook het postpakketje met microchips vond moeiteloos zijn weg naar een adres in de hoofdstad Teheran.
'Fluitje van een cent'
Hoeveel microchips daadwerkelijk op deze manier in Iran terecht zijn gekomen is niet duidelijk. "Maar het vervoer van die chips vanuit West-Europa naar Iran is echt een fluitje van een cent", zegt de Vos. En hoewel een microchip klein in omvang is, was ook grote hoeveelheden opsturen naar Iran geen probleem. "We hadden ook hele dozen kunnen meegeven aan die vrachtwagenchauffeurs."
Al langer is bekend dat miljoenen microchips, gemaakt door Nederlandse bedrijven, gebruikt worden voor het produceren van drones die in Rusland terecht komen. Een gezamenlijke onderzoeksredactie van de NOS en Nieuwsuur toonde begin vorig jaar aan dat via tussenhandelaren op grote schaal Nederlandse microchips in Rusland zijn beland.
Af en toe wordt een tussenhandelaar ontdekt en gearresteerd. Zo werd in oktober vorig jaar een Russische ondernemer in Nederland veroordeeld tot achttien maanden cel en een geldboete vanwege het overtreden van sancties tegen Rusland.
"De pakkans is nihil en de straffen erg laag", zegt de Vos. Dat is in de Verenigde Staten niet zo, waardoor de export van chips daar wel aanzienlijk is gedaald. Ook in Nederland ziet de Vos mogelijkheden om binnen de Europese Unie af te spreken om vrachtwagens beter te controleren. "En als je de straf en de pakkans verhoogt, gaan mensen de risico's niet nemen, dat zeggen sanctiedeskundigen."
verantwoordelijk
In een reactie laat de Nederlandse Douane weten dat er sinds het ingaan van de sancties extra controles zijn om toezicht te houden op de export naar Rusland en "zogeheten uitwijklanden". Ook vinden er steekproefsgewijs controles plaats om smokkel te detecteren, zegt de douane.
"Als goederen via een ander EU-land de Unie verlaten, zoals in het genoemde voorbeeld, dan is het aan de Douanedienst van de betreffende lidstaat om te zorgen dat er geen goederen de EU uit gesmokkeld worden."
