Europarlement wil wet om verslaving aan sociale media tegen te gaan

De trucjes die sociale media verslavend kunnen maken, moeten verboden worden. Dat wil het Europees Parlement. Denk aan het eindeloos kunnen scrollen langs foto's en filmpje, likes krijgen en vinkjes die laten zien of een bericht wel of niet gelezen is.

Het parlement stemde vandaag in grote meerderheid (545 voor, 12 tegen en 61 onthoudingen) in met een wetsvoorstel van Europarlementariër Kim van Sparrentak (GroenLinks). Zij wil een 'recht om niet gestoord te worden' door sociale media.

Aandacht-trekkende onderdelen als likes, notificaties en vinkjes voor gelezen berichten moeten daarom standaard uit staan voor Europese gebruikers. Ook moeten er bijvoorbeeld waarschuwingen komen als mensen langer dan een halfuur naar hun scherm turen.

De wet is gericht op apps met veel gebruikers, zoals Facebook, Instagram, TikTok en YouTube. Voor Europese gebruikers moeten deze bedrijven van het Europees Parlement alle verslavende elementen weghalen en duidelijkheid geven over het ontwerp van hun apps.

Op dit moment bieden verschillende apps al controlemogelijkheden aan over telefoongebruik. Maar die functies moeten gebruikers zelf actief aan zetten.

Constant afgeleid

Het Europees Parlement zegt zich zorgen te maken over de gevolgen van hele generaties die niet meer zonder hun smartphone en sociale media kunnen. "In onze maatschappij is iedereen constant afgeleid door zijn telefoon", stelt Van Sparrentak. "Volgens sommige rapporten vertoont een op de vier jongeren zelfs kenmerken van smartphoneverslaving. Dit heeft grote gevolgen en werkt bijvoorbeeld depressie, aandachtsstoornissen en een laag zelfbeeld in de hand."

Volgens Van Sparrentak worden socialemedia-apps zelfs ontworpen om gebruikers zo lang mogelijk bezig te houden. Dat ziet ook Helen Vossen, docent Sociale Wetenschappen, Educatie en Pedagogiek aan de Universiteit Utrecht. Zij deed eerder onderzoek naar de gevolgen van overdadig socialemediagebruik onder jongeren.

"De markt kan dit zelf niet reguleren, omdat het verdienmodel juist is om mensen zo lang mogelijk op hun platform te houden om meer reclames te zien. Dit tegengaan zou inkomstenderving zijn", stelt zij. Vossen wijst naar het online gokken: "Ook hier was het idee dat bedrijven een zorgplicht hebben en ervoor moeten zorgen dat producten niet verslavend zijn. Dat werkte ook niet."

Op straat in Almere geven alle geïnterviewden toe dat ze langer met hun mobiel bezig zijn dan ze eigenlijk willen:

Met de stemming in het parlement is een belangrijke stap gezet, maar daarmee is de wet er nog niet. De Europese Commissie moet er nu mee aan de slag gaan. Dat gebeurt naar verwachting pas na de Europese verkiezingen en dus onder een nieuwe commissie. In theorie kan die dit voorstel ook naast zich neerleggen, maar gezien de overgrote parlementsmeerderheid die voor stemde is het de vraag of dat gebeurt.

Daarna moeten de commissie, het parlement en de lidstaten het nog eens worden over de wettekst. Het kan dus nog een paar jaar duren voordat de wet er is. Ook zullen techbedrijven naar verwachting stevig gaan lobbyen om dingen uit de wet te krijgen die ze onvoordelig vinden.