Kan de kerstboom duurzamer? 'Alleen als je lang met een boom doet'

• Anoushka Lakerveld

  redacteur Online

Wie het belangrijk vindt om een kleinere CO2-voetafdruk te hebben in de decembermaand, doet er goed aan om na te denken over de impact van een kerstboom. De Nordmann- of fijnspar die velen de komende dagen in huis zetten, is niet zo groen als-ie lijkt.

Traditiegetrouw haalt ruim 40 procent van de 8 miljoen huishoudens een echte boom in huis, blijkt uit cijfers van de Vereniging van Nederlandse Kerstbomenkwekers. Dat komt neer op zo'n 3 miljoen kerstbomen per jaar.

Tegelijk is het aantal kunstkerstbomen in Nederland op zijn retour, bleek vorig jaar uit onderzoek van Rabobank. Mensen kochten toen minder plastic versiering en kunstbomen.

Uit hetzelfde onderzoek blijkt dat er steeds meer aandacht is voor duurzame teelt van echte kerstbomen. In veel gemeenten worden bomen na Kerstmis opgehaald voor de compostberg. Die compost wordt vaak gebruikt bij de aanplant van nieuwe exemplaren. Ook wordt er steeds vaker gelet op de herkomst van bomen, en zijn er bomen met biologisch keurmerk.

'Altijd sprake van CO2-uitstoot'

Maar welke boom is duurzamer, een echte of een kunstkerstboom? Die vraag is volgens de adviseurs van Milieu Centraal niet eenvoudig te beantwoorden. "Bij beide bomen komen verschillende milieuproblemen kijken", zegt woordvoerder Sanne Janssen.

Kunstkerstbomen belasten het milieu op een andere manier dan een echte boom, maar er is altijd sprake van CO2-uitstoot bij het productieproces of teelt.

De naaldbomen in de Nederlandse winkels en kramen worden doorgaans de eerste jaren geteeld in productiebossen in België, Duitsland en Denemarken. Daarvoor moeten de zaadjes eerst uit Georgië komen, zocht NOS op 3 een paar jaar geleden uit. Bij de teelt worden kunstmest en bestrijdingsmiddel gebruikt. Al bestaan er ook biologisch geteelde bomen, waarvan de zaadjes direct worden geplant op Nederlandse boomkwekerijen.

Na zo'n drie jaar wordt een doorsnee boom naar kerstbomenkwekers in Nederland getransporteerd. Bij het vervoer komt uitstoot vrij. Bomen zoals de fijnspar en de Nordmannspar moeten in totaal tussen de vier en tien jaar groeien voor ze gebruikt kunnen worden als kerstboom.

Na Kerstmis eindigen veel van die bomen volgens Milieu Centraal naast de vuilcontainer of als hoopje as bij vreugdevuren.

Niet alle kerstbomen worden in brand gestoken. In Leusden kunnen biologische kerstbomen geadopteerd worden, die na Kerstmis worden teruggezet. Volgens Milieu Centraal overleeft 90 procent van de kerstbomen de 'huurperiode'. Gemiddeld kan een boom 3 tot 5 keer verhuurd worden:

Het productieproces van de kunstkerstboom, veelal van plastic, is evenmin goed voor het milieu. De klimaatbelasting van zo'n boom is hoger dan die van een levende boom, maar de langere levensduur van een kunstkerstboom compenseert dat.

Hoe langer de 'nepper' gebruikt wordt, hoe beter. "Een kunstkerstboom die minimaal tien jaar meegaat is het beste", zegt Janssen van Milieu Centraal. Onderzoeker Joop Spijker van de Wageningen Universiteit zegt dat minimaal vijftien jaar gebruik nog beter is.

Helemaal geen boom?

De impact van plastic op het milieu lijkt te zijn doorgedrongen bij de consument, maar vooral bij de jongere generatie. Voorzitter Gerard Krol van de Vereniging van Nederlandse Kerstboomkwekers ziet dat steeds meer consumenten onder de 30 jaar kiezen voor een echte boom. Hij verwacht er dit jaar 4 tot 6 procent meer te verkopen dan vorig jaar.

Maar wie zijn CO2-voetafdruk tijdens de feestdagen drastisch wilt verminderen, heeft volgens Janssen eigenlijk maar één optie: helemaal geen boom opzetten. Is dat niet erg ongezellig? "Je kan altijd nog een plant of tak versieren om toch dat kerstgevoel te krijgen."