Nieuwe Europese regels voor aanpak milieucriminaliteit

• 

  Aïda Brands

  redacteur Brussel

Brussel wil dat EU-landen milieucriminaliteit makkelijker kunnen aanpakken. Het Europees Parlement en de EU-landen zijn het vandaag eens geworden over een nieuwe richtlijn. Zo is de lijst met milieudelicten flink uitgebreid. Ook worden de straffen voor dit soort delicten in de EU-landen beter op elkaar afgestemd. Verder worden de straffen en boetes verhoogd bij grote milieudelicten.

De afgelopen jaren zijn er steeds meer zaken aan het licht gekomen van bedrijven die schade aanrichten aan het milieu en omwonenden. Zo lopen er zaken tegen chemiebedrijven Chemours in Dordrecht, Sabic in Geleen en ook tegen staalbedrijf Tata steel in IJmuiden. Over de grens in België lopen meerdere rechtszaken tegen 3M, dat grote hoeveelheden pfas in de Schelde zou hebben geloosd.

Op dit moment verschilt het per EU-land of en hoe bedrijven vervolgd kunnen worden voor milieudelicten. Met de nieuwe richtlijn hoopt de EU de verschillen tussen de landen te verkleinen. Zo wordt er nu per milieuovertreding een minimumstraf vastgesteld.

Vergunningen niet langer heilig

"Te lang hebben vervuilers op grote schaal hun gang kunnen gaan. Dat moet stoppen", zegt CDA-Europarlementariër Toine Manders. Hij onderhandelde namens het Europees Parlement over de richtlijn. Daarnaast moeten bedrijven zich niet meer kunnen verschuilen achter een vergunning. "De zorgplicht en milieuregels staan op één, vergunningen op twee."

De bedoeling is dus dat overheden straks tussentijds een vergunning kunnen intrekken als bijvoorbeeld uit nieuw onderzoek blijkt dat er schade is voor mensen en het milieu. Daarnaast is ook de lijst met milieudelicten uitgebreid. Niet in elk EU-land is iemand bijvoorbeeld strafbaar bij het veroorzaken van een bosbrand als hier niemand bij om het leven is gekomen. Daar moet straks in alle landen verandering in komen.

Nederlandse zaken

Advocaat Bénédicte Ficq is betrokken bij meerdere rechtszaken tegen bedrijven die worden beschuldigd van het crimineel vervuilen van de omgeving waardoor de gezondheid van omwonenden in gevaar is gekomen. Zo deed ze twee jaar geleden namens bijna 1100 mensen aangifte tegen Tata Steel. Tegen het chemiebedrijf Chemours en de bestuurders deed ze dit jaar namens meer dan 3000 mensen aangifte.

Met de huidige wetten in Nederland is het dus al mogelijk om ziekmakende vervuilende bedrijven te laten vervolgen voor milieudelicten. Toch is het vaak een langdurig proces omdat je daarbij, volgens Ficq, moet bewijzen dat een leidinggevende verantwoordelijk is voor het strafbare feit. Het bewijzen dat de gezondheidsklachten komen door de vervuiling is uiteraard ook onderwerp van onderzoek.

De nieuwe Europese richtlijn heeft onder andere een veel uitgebreidere lijst van milieudelicten. "Bedrijven zullen waarschijnlijk hierdoor voorzichtiger worden vanwege het risico strafrechtelijk vervolgd te worden, ze zullen andere, verantwoordelijker keuzes maken", zegt Ficq.

De EU-landen en het Europees Parlement hebben dus een politiek akkoord gesloten. De komende weken zal er in de raad en in het parlement gestemd worden over de nieuwe richtlijn. Daarna is het aan de landen om de nieuwe regels te gaan invoeren.