Fraude met subsidies bij Leids ziekenhuis, vicevoorzitter treedt terug

Vicevoorzitter en decaan Pancras Hogendoorn van de raad van bestuur van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) treedt terug.

De topman van het ziekenhuis wist al sinds december 2021 dat een bureau waarmee hij al langer samenwerkt, fraudeert met Europese subsidies. Uit onderzoek van het journalistencollectief Follow the Money en Omroep West zou blijken dat hij niet heeft ingegrepen.

In een korte verklaring geeft het ziekenhuis aan dat Hogendoorn in december 2021 "een signaal" heeft gemist. De vicevoorzitter van de raad van bestuur zegt verder onderzoek af te wachten en spreekt over een 'tijdelijk' terugtreden.

Dat het LUMC betrokken was bij fraude met subsidiegeld uit Brussel is niet nieuw. In april werd al bekend dat het ziekenhuis 'rechtspositionele maatregelen' nam tegen drie medewerkers. Ze werden ontslagen nadat uit een Europese controle was gebleken dat zij onderzoek deden met geld waar ze geen recht op hadden.

De top van het LUMC benadrukte toen overvallen te zijn door de kwestie. "We zijn geschrokken van de ernst van de feiten", aldus Frida van Maagdenberg van de raad van bestuur. "Deze stroken niet met de betrouwbaarheid en integriteit die men van ons mag verwachten."

Maar nu blijkt dat de raad van bestuur, in ieder geval vicevoorzitter Pancras Hogendoorn, al eerder op de hoogte was van de fraude, stellen Follow the Money en Omroep West.

Strikte voorwaarden

Europese subsidies voor specifieke onderzoeken worden alleen verleend volgens strikte voorwaarden. Het correct invullen van de aanvraag vergt veel tijd en wordt vrijwel altijd uitbesteed aan gespecialiseerde bureaus. Het LUMC stapte daarvoor naar onderzoeksbureau Percuros BV.

De keus voor Percuros is nooit onomstreden geweest. In 2019 al houdt een projectbureau van het ziekenhuis zelf een declaratie van Percuros tegen omdat die 'onacceptabel' zou zijn. Er volgt een intern onderzoek waaruit blijkt dat de aanvraag van Europese onderzoeksbeurzen chaotisch en slecht georganiseerd is.

Toch neemt het ziekenhuis geen afstand van Percuros. Eén van de subsidies die het LUMC daarna via Percuros binnenhaalt is voor een project waarin wordt gezocht naar nieuwe behandelmethodes voor alvleesklierkanker. Bij dat project is een promovendus betrokken die onderzoek doet in het LUMC, maar volgens het subsidiebureau bij een bedrijf in Scandinavië werkt. Zo wordt een hogere subsidie binnengehaald. De EU betaalt extra voor een student die op 'secondment' gaat, zoals dat officieel heet.

De promovendus zelf krijgt zowel van het ziekenhuis als Percuros te horen dat ze bij een controle door de subsidiewaakhond van de Europese Commissie moet doen alsof ze in Scandinavië werkt. Ze houdt haar mond, maar wordt toch ontslagen omdat haar contract "niet voldeed aan de in Europa geldende regels".

Gesprek over ontslag

Op 13 december 2021 heeft ze een gesprek over haar ontslag in het ziekenhuis, waarbij ook decaan Hogendoorn aanwezig is.

Het ziekenhuis bevestigt dit gesprek. In een officiële reactie stelt het LUMC nu: "In het kader van dit gesprek is toentertijd het signaal gemist dat het ontslag in verband stond met fraude en onregelmatigheden die zich ook binnen het LUMC hebben afgespeeld. Deze verkregen informatie is onvoldoende op waarde geschat. Met de kennis van nu hadden we dit anders aangepakt."

Een woordvoerder van het LUMC laat verder weten: "Hij realiseert zich dat dit beeld hem in zijn functioneren kan hinderen en schadelijk kan zijn voor de reputatie van het LUMC, zolang dit niet objectief is weerlegd."

Laboratoriumspullen

In hun onderzoek hebben Follow the Money en Omroep West ook gesproken met een andere promovendus voor wie een subsidie werd binnengehaald. Ook hij werkte op papier in een ander Europees land, maar verbleef in Nederland en kreeg vanuit Brussel duizenden euro's op zijn rekening gestort. De man heeft het geld overgemaakt aan een stichting die gelieerd is aan het LUMC. Het bedrag zou zijn ingezet om laboratoriumspullen te kopen voor het ziekenhuis.

De drie medewerkers die in april werden ontslagen, hebben dat aangevochten bij de Haagse rechtbank. Bij twee van de drie ontslagen medewerkers was het ontslag ten onrechte, stelde de rechter. "Er is niet genoeg grond om aan te nemen dat ze afwisten van de fraude of daaraan hebben meegewerkt", aldus het oordeel. Ze kregen een vergoeding, maar keerden niet in het ziekenhuis terug. Van de derde medewerker stelt de rechter dat het ontslag wél terecht was omdat hij op de hoogte was van de fraude.

De Europese Commissie heeft z'n subsidie aan zeven grote internationale onderzoeksprojecten in het LUMC stopgezet, een strop van meer drie miljoen euro.

De betrokken hoogleraar werkt nog wel bij het LUMC. Percuros BV is inmiddels uit het handelsregister uitgeschreven en de eigenaar is onvindbaar, zo meldt Follow The Money.

In het UMCUtrecht loopt sinds augustus ook een intern onderzoek naar een project waarbij Percuros is betrokken, meldt RTV Utrecht.