Fors meer schoolverlaters, vooral mbo'ers stromen vroegtijdig uit

Ruim 35.000 jongeren hebben in het studiejaar 2021/2022 hun school verlaten zonder diploma. Dat is een stijging van ruim 12 procent ten opzichte van 2018/2019, het schooljaar voordat corona uitbrak. Dat blijkt uit de Jeugdmonitor van het Centraal Bureau voor de Statistiek.

Schoolverlaters zijn jongeren tussen de 12 en 23 jaar die een opleiding verlaten nog voor het behalen van een startkwalificatie. Met een startkwalificatie wordt een afgeronde havo- of vwo-opleiding of een basisberoepsopleiding van minimaal mbo niveau 2 bedoeld.

Sinds 2016 loopt het aantal schoolverlaters op. De coronajaren vormden een uitzondering: in die periode werd er vanwege het online onderwijs soepeler omgegaan met cijfers en het afgeven van een diploma. In het afgelopen jaar is de stijgende lijn voortgezet.

Vier op de vijf schoolverlaters zaten op het mbo. In totaal stopten hier ruim 28.000 studenten. Met name op niveau 2 en 4 haakten veel jongeren af.

Motivatie

Volgens CBS-onderzoeker Tanja Traag is de uitval deels te verklaren door een uitgesteld corona-effect: "In de twee corona-schooljaren zijn middelbare scholen coulanter geweest met het afgeven van een diploma. Waarschijnlijk zijn daarom relatief veel leerlingen terechtgekomen op een beroepsopleiding, terwijl ze daar qua ontwikkeling nog niet aan toe waren."

Ook beginnen jongeren vaak met verkeerde verwachtingen aan een opleiding. Traag denkt dat veel jongeren stoppen met school omdat ze niet goed in hun vel zitten: "We zien al langer terug in de cijfers dat het welbevinden onder jongeren afneemt. Ook het aantal jongeren met psychische problemen is toegenomen."

MBO Raad

De MBO Raad ziet ook dat veel jongeren stoppen met school. Volgens woordvoerder Jessy Burgers maken leerlingen regelmatig te snel een studiekeuze. "Voor de mbo-opleidingen, maar ook de middelbare scholen, ligt er een rol om daar jongeren goed bij te begeleiden."

Ook geld speelt een rol, volgens Burgers: "We zien dat relatief veel jongeren er toch voor kiezen om te gaan werken. Er is veel perspectief op de arbeidsmarkt, terwijl school juist geld kost. Toch vinden we dat niet wenselijk. We zien dat mensen zonder diploma vaak het eerste moeten vertrekken bij een reorganisatie."

Meisjes en jongens

Jongens haken traditioneel vaker af dan meisjes. "Jongens zitten altijd al meer in de zogeheten risicogroepen", vertelt Traag. "Ze blijven al vaker zitten op school en vertonen vaker impulsgedrag, zoals het gebruiken van verdovende middelen. Dat houdt verband met voortijdig schoolverlaten."

Opvallend is dat er bij de laatste stijging van het aantal uitvallers ongeveer net zoveel jongens als meisjes zitten. Volgens Traag houdt ook dit verband met de coronaperiode: "Meisjes kampen veel vaker met allerlei vormen van psychische klachten. Daarnaast weten we dat sommige meisjes de coronatijd negatiever hebben ervaren dan jongens."

Onlangs presenteerde onderwijsminister Dijkgraaf een plan waarmee hij het vroegtijdig schoolverlaten tegen wil gaan. In april had de minister het in een brief aan de Tweede Kamer nog over 30.000 schoolverlaters.

Het CBS komt op een hoger aantal omdat jongeren in het niet-bekostigde, particuliere onderwijs ook worden meegerekend. Daarnaast rekent het ministerie van Onderwijs jongeren niet mee die met een MBO 1-diploma (MBO-Entree) direct aan het werk gaan.