VVD en NSC samen aan kop in Peilingwijzer, GroenLinks-PvdA blijft achter
Twee weken voor de verkiezingen tekent zich in de Peilingwijzer een top 2 af. NSC met 25 tot 31 zetels en de VVD met 26 tot 30 zetels gaan aan kop, terwijl GroenLinks-PvdA met 21 tot 25 zetels achterblijft. De Peilingwijzer is een gewogen gemiddelde van de peilingen van I&O Research en Ipsos/EenVandaag.
Volgens Tom Louwerse, de maker van de Peilingwijzer, was er twee weken geleden nog geen duidelijk verschil tussen GroenLinks-PvdA enerzijds en de VVD en het NSC anderzijds, en is dat er nu met vijf zetels wel.
Daarbij gaan bij Ipsos/EenVandaag VVD en NSC aan kop, met 28 respectievelijk 26 zetels, en staat GroenLinks-PvdA daar duidelijk achter met 22 zetels, terwijl bij I&O Research NSC met 29 zetels drie zetels groter is dan de VVD, die weer 2 zetels groter is dan GroenLinks-PvdA.
Geen Timmermans-effect
Louwerse zegt dat de peilingen in elk geval geen Timmersmans-effect laten zien. "De combinatie GroenLinks-PvdA staat in de Peilingwijzer ongeveer net zo hoog als vóórdat de partijen besloten een gezamenlijke lijst te vormen. Ze staan al bijna het hele jaar op hetzelfde niveau."
Onderzoeker Asher van der Schelde van I&O zegt dat uit het kiezersonderzoek van zijn bureau naar voren komt dat Frans Timmermans voor de kiezers niet erg overtuigend is. Bovendien draait de campagne niet om klimaatverandering, een thema waarop GroenLinks-PvdA goed scoort.
Omtzigt wint debatten
Pieter Omtzigt doet het bij de kiezers juist goed. Zowel bij College Tour als bij het RTL-debat vonden kiezers hem blijkens onderzoek van I&O het meest overtuigend. 53 procent vond hem in het RTL-debat de beste, tegen slechts 14 procent voor Timmermans. Dilan Yesilgöz zit daar met 36 procent tussen.
Zij doet het vooral volgens haar eigen kiezers goed. Ze wordt ervaren als duidelijk en realistisch.
De partij van Omtzigt heeft volgens het I&O-onderzoek ook de meeste mogelijkheden om door te groeien. Van der Schelde vindt dat wel verrassend. "Omtzigt trekt kiezers van links en rechts, dat is moeilijk bij elkaar te houden. We hielden er rekening mee dat hij wat zou verliezen zodra zijn programma bekend werd, maar we zien juist dat veel mensen die nog geen voorkeur hadden nu ook voor hem kiezen."
Welke invloed het heeft dat Omtzigt nog niet weet of hij premier wil worden, is niet duidelijk. Daar heeft I&O geen onderzoek naar gedaan. Van der Schelde vindt dat Omtzigt dit slim aanpakt. "Stel dat hij geen premier wil worden, dan moet hij iemand aanwijzen, en dan bestaat de kans dat mensen zeggen dat het voor hen niet meer hoeft."
Nog geen gelopen race
Een gelopen race is het nog niet. Ook GroenLinks-PvdA heeft nog groeipotentieel en kan vooral kiezers winnen die nu D66 of Volt denken te stemmen.
Het verleden heeft geleerd dat er in de laatste week nog flinke verschuivingen kunnen komen, zegt Tom Louwerse. "We hebben in Nederland een korte campagne, waardoor er op het laatst vaak nog wel wat verandert. In 2021 zag je dat D66 in de laatste week ineens omhoogging. En in 2017 liet de VVD de PVV aan het slot duidelijk achter zich."
BBB zakt verder weg
De PVV staat nu in de Peilingwijzer op 16-20 zetels. "Na een stijging stabiliseert het zeteltal van de PVV zich rond de koers die ze vorige keer ook hadden. Een echte doorbraak blijft uit", aldus Louwerse.
BBB zakt duidelijk verder weg en staat nu op 7-11 zetels. Louwerse constateert dat NSC en BBB electorale concurrenten zijn en dat NSC die strijd nu duidelijk aan het winnen is.
De partij van Caroline van der Plas is zelfs zo ver weggezakt dat ze op min of meer gelijke hoogte staat met D66, dat op 6-10 zetels staat. Dat verschil valt binnen de foutmarge.
Overige partijen
De Partij voor de Dieren staat op 6-8, en wordt gevolgd door de SP met 4-6 zetels, en Volt, FVD, CDA, Denk en de ChristenUnie die alle op 3-5 staan.
De SGP staat op 2-4 en JA21 is gezakt naar 0-2 zetels. BIJ1 en 50Plus staan op 0 tot 1 zetel.