In de ouderenzorg moeten 'scherpe keuzes' worden gemaakt

De ouderenzorg is met ruim 18 miljard euro per jaar een grote uitgavenpost voor de overheid. De kosten, vergrijzing en personeelstekorten nemen alleen maar toe de komende jaren. Hoe bereiden politieke partijen Nederland daarop voor?

Brancheorganisatie Actiz constateert dat politieke partijen geen scherpe keuzes maken in hun verkiezingsprogramma's. "Er zijn namelijk te veel mensen die al dan niet terechte verwachtingen van de zorg hebben, die niet meer kunnen worden waargemaakt zoals we dat voorheen gewend waren. Dit vraagt reële politieke oplossingen", schreef voorzitter Anneke Westerlaken eerder deze week.

Daarmee bedoelt de organisatie dat er minder zorg beschikbaar zal zijn in de toekomst en dat mensen meer zelf zullen moeten doen en bijdragen. Ook van familieleden en de omgeving zal meer gevraagd worden in de toekomst.

Actiz is niet de enige organisatie die dit probleem urgent vindt, het ene na het andere rapport waarschuwt voor de gevolgen van de vergrijzing. Zo concludeerden ambtenaren van het ministerie van Volksgezondheid in een advies dat niets doen geen optie is.

De uitgaven zijn een probleem, die stijgen in prognoses naar 36 miljard in 2040. Maar net zo urgent: de vraag naar zorg neemt toe terwijl het aanbod niet toeneemt. Zo zal het aantal 80-plussers in 2040 bijna verdubbelen, dus zijn er meer zorgverleners nodig. Maar tegelijkertijd wordt de arbeidsmarkt juist krapper en zijn er in de toekomst steeds minder potentiële mantelzorgers per oudere.

Ondersteuning voor mantelzorgers

De politieke partijen hebben in hun programma's wel degelijk aandacht voor de ouderenzorg. Zo wordt er veel geschreven over mantelzorgers. Bijna alle partijen willen iets doen om mantelzorgers te ondersteunen. ChristenUnie constateert dat iedereen vroeg of laat te maken krijgt met mantelzorg, daarom moet er meer ruimte komen, zegt lijsttrekker Mirjam Bikker.

"Zij moeten makkelijker verlof krijgen. Dat omzien naar elkaar moeten we meer stimuleren, maar hoe fix je dat als het spits is in je leven?" Medische zorg moet wel bij professionals blijven, stelt ze.

Veel partijen willen ook meer woningen bouwen voor ouderen en de administratiedruk verlichten voor het zorgpersoneel.

'Niet alles kan'

Maar hoe de ouderenzorg in de toekomst verder eruit moet zien, daarin verschillen de partijen van mening. Zo willen linkse partijen als de SP, GroenLinks/PvdA, BIJ1 en PvdD het stelsel omgooien en de marktwerking flink terugdringen. Daardoor kun je bijvoorbeeld de lonen verhogen. Ook D66 wil minder marktwerking.

En samen met de VVD wil D66 onder andere inzetten op meer technologie in de zorg om het toenemende personeelstekort deels op te vangen.

D66-lijsttrekker Rob Jetten erkent dat er scherpe keuzes gemaakt moeten worden. Daarom vindt hij dat er niet meer geld moet naar de zorg "We moeten inderdaad zelf meer gaan organiseren. Niet alles kan en ouderen moeten langer thuis wonen."

Ook arbeidsmigratie wordt geopperd als onderdeel van de oplossing, bijvoorbeeld door Volt en BBB.

Sommige partijen, zoals BBB, JA21 en PVV willen de bejaardenhuizen terug, al dan niet in een modern jasje. Op de vraag of dat financieel wel kan, zegt BBB'er Nicki Pouw-Verweij dat zij ervoor kiezen om te investeren. "We denken dat het ook nodig is en op den duur scheelt het geld."

Realistisch verhaal

De programma's van politieke partijen staan dus wel vol met verschillende plannen, dat vindt Actiz positief, "maar een realistisch verhaal over de vergrijzing en hoe we als samenleving de uitdagingen gaan tackelen, ontbreekt."