Astronaut die Apollo 13 miste overleden
Astronaut Ken Mattingly is op 87-jarige leeftijd overleden. In 1970 werd hij op het laatste moment uit de Apollo 13-missie gezet, maar daardoor kon hij op aarde een cruciale rol spelen toen die maanreis bijna fataal bleek.
Als kind was Mattingly al geobsedeerd door de luchtvaart. "Ik bouwde elk modelvliegtuigje dat ik kon vinden en at elke doos cornflakes leeg als er een vliegtuigbouwplaat op de achterkant stond." Als marinepiloot werd hij in 1966 door NASA uitgekozen als een van de negentien mannen voor het maanprogramma.
Mattingly werkte vanaf aarde mee aan twee belangrijke Apollomissies: de eerste reis richting de maan (nummer 8 in 1968) en de uiteindelijke landing met Neil Armstrong een jaar later (nummer 11). Nummer 13 zou zijn eerste ruimtevlucht worden, maar 72 uur voor vertrek bleek hij mogelijk blootgesteld aan rode hond, een ziekte die hij als enige astronaut als kind nooit had gehad en waar hij dus vatbaar voor was.
Het betekende voor hem een streep door de missie. "Was ik teleurgesteld? Nou en of", verwoordde hij jaren later zijn reactie. "Woorden schieten tekort om te beschrijven hoe ik flipte en hoe zielig ik mezelf vond." Extra wrang was dat Mattingly nooit daadwerkelijk ziek werd.
Explosie
In plaats van Mattingly ging zijn vervanger Swigert mee naar de maan. Mattingly bleef achter bij de vluchtleiding om contact te onderhouden met de bemanning. Zo werd hij een belangrijke schakel toen het ruimtevaartuig defect raakte.
Op de tweede dag van de reis explodeerde er namelijk een zuurstoftank, waardoor de drie bemanningsleden als het ware schipbreuk leden op 300.000 kilometer van de aarde. Met de gevleugelde woorden "Houston, we've had a problem" meldde commandant Jim Lovell dat er problemen waren met de elektriciteit, verwarming en zuurstoftoevoer.
Bekijk hier wat er mis ging tijdens de vlucht van Apollo 13:
Meteen was duidelijk dat het leven van de drie bemanningsleden in gevaar was, tenzij NASA met beperkte middelen oplossingen kon bedenken. Mattingly werkte mee aan provisorische oplossingen en legde zijn collega's stap voor stap uit hoe die geïmplementeerd dienden te worden. Dankzij de houtje-touwtje-vondsten bereikten de drie mannen na twee dagen veilig de aarde.
Toch naar de maan
"Maar wat er ook gebeurd was, ik had toch liever daarboven gezeten", zei hij later over de bijna fatale missie die hij had gemist. In de film Apollo 13 uit 1995 werd zijn rol gespeeld door de acteur Gary Sinise.
Hij kreeg zijn kans twee jaar later met de Apollo 16-missie. De maan bereikte hij niet: als commandant van het ruimtevaartuig bracht hij 71 uur alleen door in een baan eromheen terwijl twee collega's op het maanoppervlak bivakkeerden. Ook hier ging niet alles zoals gepland: door een technisch defect duurde deze missie een dag korter dan gepland.
Later ging Mattingly nog twee keer de ruimte in, met een zevendaagse oefenvlucht van de spaceshuttle Columbia en met een driedaagse vlucht van Discovery. In totaal bracht hij zo 504 uur door in de ruimte. "Ik was echt bang dat ik te veel zag om te kunnen onthouden", verwoordde hij zijn indruk van de ruimte. "Het was zo indrukwekkend."
In 1985 nam hij afscheid van NASA. Zijn oude werkgever roemt hem als een held. "Hij was iemand die in het belang van de toekomst van zijn land het onbekende in durfde te gaan", zegt NASA-baas Bill Nelson. "In de uitgestrektheid van het heelal zag hij oneindig veel mogelijkheden."