Gezondheidsraad: verruim mogelijkheden onderzoek menselijke embryo's
De Gezondheidsraad adviseert aan het kabinet om wettelijk toe te staan dat wetenschappelijk onderzoek mag worden uitgevoerd op menselijke embryo's tot 28 dagen oud. Nu ligt de wettelijke limiet om embryo's, die overblijven bij ivf-behandelingen, buiten de baarmoeder te laten groeien via een kweek op 14 dagen.
Volgens de Gezondheidsraad biedt deze verruiming de mogelijkheid om onder meer beter te onderzoeken waarom sommige embryo's uitgroeien naar kinderen met aangeboren hartproblemen of een open rug. Die kennis kan nu nog niet op een andere manier worden verkregen.
Voor dit advies heeft de raad een speciale adviescommissie met vooraanstaande deskundigen geformeerd. Deze commissie benadrukt wel dat elk onderzoek op een embryo afhankelijk is van toestemming van de ouders en dat het medisch-ethisch wordt getoetst door de Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO).
Onderzoek zal alleen toegestaan zijn als er geen alternatieve methoden voor handen zijn. Ook moet het aannemelijk zijn dat het onderzoek resultaat oplevert dat van aanzienlijk wetenschappelijk en medisch belang kan zijn.
Bewustzijn pas bij 22 weken
Het gebruik van embryo's ligt maatschappelijk gevoelig omdat een embryo wordt beschouwd als het begin van menselijk leven. Het is met name controversieel binnen religieuze gemeenschappen.
De Gezondheidsraad is nagegaan wanneer een embryo zodanig is ontwikkeld dat zelfs onderzoek met een grote wetenschappelijk doorbraak moreel niet te verantwoorden is. Dat zou het geval zijn wanneer bewustzijn niet meer valt uit te sluiten. Maar dat is volgens de Gezondheidsraad pas het geval vanaf 22 weken.
In de vroege embryonale ontwikkeling vinden ook stappen plaats met morele betekenis, maar een duidelijke, breed gedragen grens is daar volgens de Gezondheidsraad niet uit af te leiden.
Wel is duidelijk dat in de periode tussen de 14 en 28 dagen belangrijke embryonale processen plaatsvinden die tot aangeboren afwijkingen kunnen leiden. Over die ontwikkeling is nu vrijwel geen kennis beschikbaar.
De Gezondheidsraad stelt dat het "cruciaal" is dat de overheid deze afwegingen goed uitlegt aan de maatschappij om een breed draagvlak te creëren voor een verruiming van de onderzoeksmogelijkheden.
Wereldwijd is Nederland een van de landen die met de huidige regels voor embryo-onderzoek een middenweg bewandelt. Dit in tegenstelling tot sommige Amerikaanse staten waar helemaal geen regels rondom onderzoek met embryo's gelden en andere landen waar dit type onderzoek compleet verboden is.
Tot voor kort was er geen discussie over een verruiming van de termijn, omdat het niet mogelijk was om een embryo langer dan 7 tot 14 dagen via een kweek te laten groeien. Inmiddels kan dat wel.
Maar of het ook gaat gebeuren, hangt van de verkiezingen en een nieuw kabinet af. NSC, de partij van Pieter Omtzigt die gezien de peilingen een belangrijke rol kan gaan spelen in de komende formatie, geeft in het partijprogramma aan terughoudend en voorzichtig te willen zijn bij het onderzoek met embryo's.
BBB wil de huidige regels behouden, terwijl VVD meer ruimte wil maken voor embryo-onderzoek. GroenLinks/PvdA en PVV, ook partijen die het goed doen in de peilingen, hebben in het verkiezingsprogramma niets staan over embryo-onderzoek. D66 staat achter het advies van de Gezondheidsraad. De partij schrijft in het verkiezingsprogramma dat de 14-dagengrens "achterhaald" is en in de Embryowet moet worden verruimd.