Tientallen asbestslachtoffers reageren op politie-oproep over fabrikant Eternit

Een recente oproep van de politie aan asbestslachtoffers om zich te melden als getuige heeft tientallen reacties opgeleverd. Er hebben zich 35 mensen gemeld die eerder nog niet naar de politie waren gestapt, schrijft De Telegraaf vandaag. Aanleiding is de aangifte die andere slachtoffers in 2019 deden tegen bouwmaterialenfabrikant Eternit uit Goor.

Eternit heeft jarenlang asbest gebruikt in zijn producten, terwijl leidinggevenden op de hoogte waren van de schadelijke gezondheidseffecten ervan. Dat zegt advocaat en bestuurslid Bob Ruers van het Comité Asbestslachtoffers. Hij noemt het strafrechtelijk onderzoek dat loopt tegen het bedrijf een "unieke zaak van enorme omvang".

Het comité deed in november 2019 namens zes nabestaanden aangifte van doodslag, dood door schuld en het toebrengen van zwaar lichamelijk letsel tegen het bedrijf en voormalig leidinggevenden. Het bouwbedrijf in het Twentse Goor verwerkte tot in de jaren 90 asbest in bouwmaterialen voor bijvoorbeeld woningen. Dit zou tot de dood van ten minste 150 oud-werknemers hebben geleid.

De politie-eenheid die zich bezighoudt met milieucriminaliteit deed in augustus een oproep aan asbestslachtoffers om zich te melden als getuige. "De onderzoekers zijn nu nog bezig met mensen horen", zegt Ruers. "Het Openbaar Ministerie moet uiteindelijk beslissen of het tot vervolging zal overgaan."

Ruers, voorheen Eerste Kamerlid voor de SP, heeft sinds 1988 tientallen slachtoffers en nabestaanden bijgestaan in civiele rechtszaken. "Eternit heeft aan veel slachtoffers schadevergoedingen moeten betalen. Gemiddeld kregen zij een ton uitgekeerd van het bedrijf."

'Erkenning en genoegdoening'

Het verschil tussen die civiele procedures en het strafrechtelijk onderzoek is dat een veroordeling zou kunnen leiden tot een gevangenisstraf voor voormalig leidinggevenden van het bedrijf. Ruers zegt interne stukken in handen te hebben waaruit blijkt dat het bedrijf al tientallen jaren op de hoogte was van de schadelijke gezondheidseffecten van asbest, maar toch is doorgegaan met het gebruik.

"In de jaren 60 kwamen al onderzoeken naar buiten waaruit bleek dat blootstelling aan asbest mesothelioom kan veroorzaken, oftewel long- en buikvlieskanker", zegt Ruers. "Eternit heeft tot in de jaren 90 volgehouden dat het niet gevaarlijk was. Ze lieten mensen ermee werken en verkochten het aan klanten."

In een schriftelijke reactie aan de NOS zegt Eternit te betreuren dat mensen ziek zijn geworden door asbestgebruik in het verleden, maar zich te onthouden van commentaar zolang het onderzoek loopt.

Volgens Ruers gaat het voor slachtoffers en nabestaanden vooral om erkenning en genoegdoening. "Ik heb gemerkt dat het nabestaanden nog lang emotioneel blijft achtervolgen. Er moet duidelijk door de rechter worden uitgesproken dat er strafbare feiten zijn gepleegd."

Na blootstelling aan asbest kan het tientallen jaren duren voordat je daadwerkelijk ziek wordt. In deze video legt NOS op 3 uit wat asbest is:

Het Comité Asbestslachtoffers heeft de gedupeerden ingedeeld in vier categorieën. Ten eerste zijn er de fabrieksarbeiders die met asbest hebben gewerkt. "Daarvan zijn er minstens 150 overleden", zegt Ruers.

Dan volgen de huisgenoten van deze oud-werknemers die in contact kwamen met hun kleding. "Bijvoorbeeld vuile overalls." De derde categorie betreft omwonenden van de fabriek. Ruers: "Eternit dumpte het afval in een straal van 20 kilometer rond de fabriek. En mensen konden het afval gratis komen ophalen."

Tot slot zijn er nog de mensen die producten van Eternit hebben gekocht en daar ziek van werden. "Niemand weet precies hoeveel slachtoffers er zijn", stelt Ruers. "Dit is de eerste zaak in Nederland waarbij slachtoffers zich op grote schaal verenigen tegen een bedrijf dat op vier terreinen veel slachtoffers heeft gemaakt."

Coldcasezaak

In De Telegraaf vertellen twee leidinggevenden van de Landelijke Eenheid die onderzoek doen naar Eternit over het "omvangrijke en complexe onderzoek". "Er ligt een aangifte van ruim 2500 kantjes", zegt het hoofd van het High Impact Environmental Crime Team (HIEC), die niet met naam genoemd wilde worden.

De recherchechef vergelijkt het onderzoek met een coldcasezaak. "We moeten teruggaan naar de jaren 60, 70 en 80 toen de slachtoffers bij Eternit werkten."

Omdat het onderzoek nog loopt, kan de politie geen details geven. Wel zeggen ze dat de verhoren vaak emotioneel waren. "Aangevers verloren meerdere mensen binnen de familie door asbestkanker", zegt de teamleider van het onderzoek tegen de krant. "Ik had de tranen in mijn ogen."