'OM luisterde journalisten af in onderzoek naar mondkapjesdeal'

Het Openbaar Ministerie heeft een bijeenkomst van journalisten met de verdachten van de mondkapjesdeal afgeluisterd, schrijft het Financieele Dagblad. Dat deed het OM in het strafrechtelijk onderzoek naar de mondkapjesdeal van Sywert van Lienden. Met het afluisteren zou het OM de wet op bronbescherming hebben geschonden.

De bijeenkomst vond plaats in maart 2022 in kasteel Hackfort in het Gelderse Vorden. Drie journalisten van De Correspondent, onder wie hoofdredacteur Rob Wijnberg, spraken daar af met de drie verdachten van de mondkapjesdeal; Sywert van Lienden zelf en zijn medeverdachten Bernd Damme en Camille van Gestel.

Afluisterapparatuur

"Die afspraak is gemaakt met de telefoon van Sywert van Lienden, die werd afgetapt", aldus FD-journalist Bart Mos die eerder over deze zaak publiceerde. "In de nacht die op de afspraakbevestiging volgde, is in een zaaltje van het kasteel afluisterapparatuur opgehangen." Van het gesprek is een verslag van 181 pagina's gemaakt.

Sinds 2018 geldt de Wet Bronbescherming. Die wet beschermt journalisten tegen het inzetten van afluisterapparatuur.

Om wél af te luisteren moet het OM eerst toestemming hebben van de rechter-commissaris. Er moet dan zijn aangetoond dat het landsbelang in het geding is. Uit het strafdossier blijkt niet dat de rechter-commissaris toestemming heeft verleend.

Zeer geschrokken

Mediarechtadvocaat Jens van den Brink, niet betrokken bij de zaak, noemt het in de krant "een doodzonde". "Waarheidsvinding is belangrijk, maar een vrije pers is belangrijker. Bronnen moeten vrij met journalisten kunnen praten. Alleen zo kunnen misstanden aan de kaak worden gesteld. Als dit echt is gebeurd, is dat ongelooflijk."

Correspondent hoofdredacteur Rob Wijnberg reageert geschokt. "Ik kan bevestigen dat we dit hebben vernomen, maar ik wil er inhoudelijk nog niks over kwijt", aldus Wijnberg. Ze zijn in overleg met hun advocaat bezig met een reactie.

Ook journalistenvakbond NVJ is zeer geschrokken. "In de rechtsstaat is een wet op bronbescherming ontzettend belangrijk, zodat duidelijk is dat journalisten geen verlengstuk van justitie zijn", zegt algemeen secretaris Thomas Bruning. Het afluisteren is schadelijk voor de geloofwaardigheid van journalisten, zegt hij. "Dit soort gesprekken worden gebruikt voor de basis van een verhaal. Het is niet de bedoeling dat dat opeens in een strafdossier van het OM komt."

Het OM heeft nog niet gereageerd op het artikel van het Financieele Dagblad. Ook voor de NOS was het OM nog niet bereikbaar voor vragen.

Mondkapjesdeal

Van Lienden sloot aan het begin van de coronacrisis een deal van 100 miljoen euro met de overheid voor het leveren van mondkapjes. Hij beloofde dat kosteloos te doen, maar hij en twee zakenpartners richtten kort na het sluiten van de deal een bedrijf op waarmee ze wel degelijk winst maakten. Volgens het OM gaat het om zo'n 30 miljoen euro.