Kabinet wil laatste resten gas uit de Noordzee halen en praat in op huiverige bedrijven

• 

  Rob Koster

  Economieverslaggever

Om minder afhankelijk te zijn van buitenlands gas overweegt de overheid zelf een grotere rol te gaan spelen in gaswinning op de Noordzee. Nu heeft de overheid nog een minderheidsaandeel in alle olie- en gasprojecten op land en in het Nederlands deel van de Noordzee.

Vanwege het aardbevingsrisico blijft er 500 miljard kubieke meter gas in de Groningse grond zitten. Onder de Noordzee kan er nog zo'n 100 miljard kuub gas worden gewonnen. Nederlandse huishoudens en bedrijven verbruiken op dit moment zo'n 30 miljard kuub gas op jaarbasis.

Een derde van dat verbruik is nu afkomstig van de Noordzee, maar dat aandeel neemt snel af. Offshore gaswinning, dus gaswinning op zee, is duurder dan het oppompen van gas uit het Groningenveld. Vanwege de lage gasprijzen vóór de gascrisis liepen de investeringen van bedrijven in gaswinning op zee al terug. Maar ook met de hoge gasprijzen van nu is er weinig belangstelling voor gaswinning in de Noordzee.

Langdurige vergunningstrajecten en rechtszaken van milieuorganisaties maken bedrijven huiverig voor nieuwe gasboringen op zee. De olie- en gasindustrie vindt het aantrekkelijker om te investeren in de exploitatie van gasvelden op zee in het Verenigd Koninkrijk en Noorwegen. Die landen hebben kortgeleden toestemming gegeven voor nieuwe gasboringen en hebben volgens de industrie aantrekkelijker voorwaarden dan Nederland.

In de video zie je hoe 60 kilometer boven Terschelling de gaswinning op de Noordzee verloopt:

Het demissionaire Nederlandse kabinet wil de laatste resten Noordzeegas zo snel mogelijk naar boven halen. Weliswaar wil de overheid uiteindelijk van gas af, maar op dit moment is nog altijd zo'n 87 procent van de huishoudens afhankelijk van aardgas voor de verwarming van hun huis.

Alternatieven met restwarmte en geothermie komen maar langzaam van de grond. Voorlopig is er dus nog aardgas nodig en dat kan dan beter van eigen bodem komen, is de redenering.

Recent hebben onderzoekers van het Haags Centrum voor Strategische Studies de voordelen hiervan op een rij gezet. Zo ligt de methaanuitstoot van eigen gaswinning ruim 30 procent lager dan die van geïmporteerd vloeibaar gas (lng). Noordzeegas zorgt er ook voor dat Nederland minder afhankelijk is van het buitenland. Verder heeft eigen gaswinning een dempend effect op de extreme schommelingen van de gasprijs.

Laatste Noordzeegas

Om bedrijven over de streep te trekken wil staatssecretaris Vijlbrief van Economische Zaken en Klimaat de vergunningsprocedures versnellen en de rol van Energie Beheer Nederland (EBN) vergroten. EBN neemt nu namens de overheid voor 40 procent deel in alle olie- en gasprojecten op land en in het Nederlandse deel van de Noordzee.

Op die manier stroomt via EBN een groot deel van de opbrengsten van de olie- en gaswinning naar de staatskas. Samen met de olie- en gasbedrijven wordt nu onderzocht of een meerderheidsbelang van EBN de exploitatie van nieuwe gasvelden kan vlottrekken. Het belang zou bij sommige boringen in theorie zelfs kunnen oplopen tot 100 procent, waarbij olie- en gasbedrijven worden ingehuurd voor de uitvoering.

Verkiezingen bepalend

Het onderzoek moet voor het einde van het jaar zijn afgerond zodat het na de verkiezingen van november onderdeel kan zijn van de onderhandelingen over een kabinet.

Niet iedereen in Den Haag is voorstander van gaswinning. De combinatie GroenLinks-PvdA wil vanwege het klimaat zelfs een wettelijk verbod op het aanboren van nieuwe gasvelden.

De VVD wil de aardgaswinning op de Noordzee juist uitbreiden om de afhankelijkheid van het buitenland te verkleinen. Ook Pieter Omtzigt wil met zijn partij Nieuw Sociaal Contract het Noordzeegas gebruiken om de Nederlandse consument te beschermen tegen grote prijsschommelingen.

'Duurzame elektriciteit beter'

Tegenstanders, waaronder Greenpeace, zijn van mening dat nieuwe gasboringen niet alleen slecht zijn voor het klimaat, maar ook weinig zin hebben. Het gastekort is door sluiting van het Groningenveld en de ban op Russisch gas vooral een probleem voor de komende jaren zeggen zij.

Omdat het een aantal jaren duurt voor nieuwe boringen gas opleveren vinden zij nieuwe boringen zinloos. Versnelling van de overgang op duurzame elektriciteit en energiebesparing is daarom beter dan nieuwe gasvelden aanboren, zeggen de tegenstanders.

Om nog enig rendement te hebben van investeringen in nieuwe gasboringen, zijn de voorstanders van mening dat haast geboden is. Met het sluiten van bestaande gasvelden op zee verdwijnt ook een deel van de pijpleidingen op de bodem van de Noordzee die het gas naar het vasteland transporteren. Volgens de industrie is het daarom nu of nooit.