Aandacht voor apartheid en slavernijverleden bij staatsbezoek aan Zuid-Afrika

• 

  Albert Bos

Koning Willem-Alexander is begonnen met zijn staatsbezoek aan Zuid-Afrika, het eerste staatsbezoek aan een Afrikaans land sinds hij op de troon zit.

Dat voor Zuid-Afrika is gekozen is niet vreemd. De relatie tussen Nederland en dat land gaat ver terug, tot 1652. Ook nu nog is het land belangrijk voor het westen in economisch en politiek opzicht. Zo onderhoudt Zuid-Afrika warme banden met China en Rusland.

Nederland wil met het bezoek onderstrepen dat het continent Afrika niet vergeten wordt door het Westen. Dit jaar kreeg Zuid-Afrika al drie andere Europese landen over de vloer voor een staatsbezoek.

De koning bezoekt in de drie dagen dat hij in het land is de hoofdstad Pretoria, Johannesburg en Kaapstad. Er is gekozen voor een inhoudelijk programma, waarbij kleurrijke elementen ontbreken. Zo wordt onder meer het Apartheidsmuseum bezocht, de botanische tuin van Kirstenbosch en een buurtcentrum aan de rand van een zwarte woonwijk bij Kaapstad. De koning bezoekt het township zelf niet. Zijn moeder deed dat in 1996 wel, met de nodige veiligheidsmaatregelen.

Willem-Alexander vergezelde haar destijds op staatsbezoek naar Zuid-Afrika, nadat de apartheid was afgeschaft. Hij bezocht toen onder meer de cel op Robbeneiland waar Nelson Mandela tientallen jaren had vastgezeten. De twee hielden daarna contact en Willem-Alexander beschouwde hem als trouwe vriend.

Het programma verloopt anders dan anders. Normaal gesproken is er veel ceremonieel op de eerste dag, maar omdat de Zuid-Afrikaanse president Ramaphosa een kabinetsoverleg heeft, is dat verplaatst naar morgen. Thema's die onder meer aan bod komen zijn toegang tot het recht, natuurbescherming en het apartheids- en slavernijverleden.

Nederland had namelijk lange tijd slaven in Zuid-Afrika. In 1652 streek Jan van Riebeeck neer in de Kaap en stichtte hij een verversingspost voor schepen van de VOC, Kaap de Goede Hoop. Daarna werden tot slaaf gemaakten uit onder meer Indonesië en Mozambique naar Zuid-Afrika gebracht, een praktijk die eeuwen zou duren. Maar excuses die de koning en het kabinet hebben gemaakt voor het slavernijverleden, worden naar verwachting niet herhaald tijdens het bezoek.

Er is een stroming die vindt dat Zuid-Afrika is ondergesneeuwd bij die verontschuldigingen. In Kaapstad zal het thema aan de orde komen met een bezoek aan de Slave Lodge, waar de slaven van de VOC werden gehuisvest.