Biden neemt risico met bezoek aan Israël in oorlogstijd
"Amerika staat volledig achter Israël." Met die boodschap brengt de Amerikaanse president Joe Biden een bezoek aan Israël, een dag nadat in een ziekenhuis in Gaza honderden mensen omkwamen en aan de vooravond van een mogelijk Israëlisch grondoffensief tegen Hamas.
Nog voor Bidens vertrek zegde Jordanië een geplande top met hem af. In Amman zou de president spreken met koning Abdullah, de Egyptische president Sisi en de Palestijnse president Abbas. Nu gaat Biden alleen naar Israël, als eerste Amerikaanse president die Israël bezoekt in oorlogstijd. En dat gaat gepaard met grote politieke risico's.
Biden wordt wel de meest pro-Israëlische president genoemd. Als senator en vicepresident (2009-2017) zette hij zich al actief in voor diplomatieke, financiële en militaire steun aan het land. Hij vertelt graag over zijn ontmoeting met de Israëlische premier Golda Meir in de jaren 70 en heeft zichzelf herhaaldelijk een zionist genoemd, waarmee hij aangeeft dat hij een Joodse staat ondersteunt.
Toch lopen in dit conflict de Amerikaanse belangen niet helemaal synchroon met die van de Israëlische regering. Biden hoopt dat juist hij vanwege zijn geschiedenis met Israël een luisterend oor vindt in Tel Aviv.
Wat wil Biden?
Amerika hoopt dat het de Israëlische vergeldingsaanvallen in Gaza enigszins kan beteugelen. Volgens zijn minister van Buitenlandse Zaken, Anthony Blinken, zal Biden herhalen dat Israël het recht en de plicht heeft om zichzelf te verdedigen tegen Hamas en andere terroristen om toekomstige aanvallen te voorkomen. Maar Biden zal ook zijn zorgen uiten over de humanitaire crisis en het toenemend aantal burgerslachtoffers in Gaza.
Blinken: "De president zal horen van Israël hoe het zijn militaire operaties zal uitvoeren op een manier waarbij zo min mogelijk burgerslachtoffers vallen, en hulpverlening aan burgers in Gaza mogelijk wordt zonder dat Hamas daarvan profiteert."
Dat klinkt stevig en streng, maar de vraag is of Biden echt zoveel invloed heeft op het oorlogskabinet van die andere oudgediende, de Israëlische premier Benjamin Netanyahu. Beiden kennen elkaar al jaren, maar de laatste tijd is de relatie bekoeld, vooral door Bidens kritiek op Netanyahu's plan om de rechterlijke macht in Israël drastisch te hervormen. Die kritiek is nu verstomd, maar het maakte wel duidelijk dat de relatie tussen beide leiders niet meer zo hartelijk is.
Biden wilde zich ook nadrukkelijk elders in de regio laten zien. Na zijn bezoek aan Tel Aviv zou hij doorreizen naar de Jordaanse hoofstad Amman voor een ontmoeting met koning Abdullah en de Egyptische president Sisi. Maar Jordanië heeft die top gisteravond laat afgeblazen. President Abbas van de Palestijnse Autoriteit had al afgezegd; die wil na het bloedbad bij het ziekenhuis in Gaza bij zijn regering in Ramallah zijn.
Waarschuwing
Het bezoek van Biden moet ook worden gezien als waarschuwing aan Hezbollah en diens bondgenoot Iran, dat zij het conflict niet moeten aangrijpen om Israël vanuit Libanon aan te vallen. De vraag is of ze dat niet al hadden begrepen door de komst van twee Amerikaanse vliegdekschepen en het klaarzetten van 2000 Amerikaanse militairen die Israël indien nodig kunnen ondersteunen met advies en medische bijstand.
Het zijn flinke stappen die Amerika wil zetten als Israëls belangrijkste bondgenoot, maar daar hangen wel politieke risico's aan. De ijzige ontvangst van Blinken in Saudi-Arabië en Egypte laat zien dat de druk ook op de VS toeneemt om meer te doen om de humanitaire crisis in de Gazastrook te verlichten. Ook kreeg Blinken nul op het rekest toen hij Egypte vroeg om de grensovergang bij Rafah te openen. Zal Biden slagen waar zijn eigen minister bakzeil haalde?
En dan is er nog die andere topprioriteit: vrijlating van Israëlische gijzelaars door Hamas. De VS praat onder meer met Qatar en Egypte, landen die contact hebben met Hamas. Waarnemers vragen zich af of Bidens steun aan een Israëlisch grondoffensief de bevrijding van de gijzelaars niet juist lastiger maakt.
Politieke gok
Het is een politieke gok die de Amerikaanse president lijkt te willen nemen. Hij denkt daarbij ook aan zijn herverkiezing volgend jaar. Voor binnenlands gebruik kan hij met dit bezoek het contrast laten zien met zijn belangrijkste tegenkandidaat, Donald Trump. Die uitte na de aanslagen kritiek op Netanyahu en noemde Hezbollah 'erg slim'.
Volgens recente peilingen is er brede steun voor Israël onder Amerikanen. Maar juist onder de Democraten, de partij van Joe Biden, is die steun niet meer zo vanzelfsprekend. Een groeiend aantal progressieve Congresleden is uitgesproken pro-Palestijns en roept op tot een staakt-het-vuren en onmiddellijke noodhulp aan Gaza.
Het Witte Huis moet ook proberen die kritische volksvertegenwoordigers binnenboord te houden, omdat hun steun nodig is voor extra geld voor Israël in het Congres.
