In Den Haag is 1 op 10 arbeidsmigrant, gemeente snakt naar nieuwe uitzendregels
Een Bulgaars gezin van vijf op een kamer van 12 vierkante meter, met muren zwart van de schimmel en een huurprijs van 1100 euro per maand. Op zulke woonomstandigheden stuit de gemeente Den Haag regelmatig tijdens inspecties van de verblijfplekken van arbeidsmigranten, zegt wethouder volkshuisvesting Martijn Balster. "Het is schokkend om te zien hoe mensen hier wonen."
Met strengere regels wil het kabinet misstanden in de uitzendbranche tegengaan, zoals slechte huisvesting, onveilige werkplekken en onzekere contracten. "Nog te vaak worden arbeidsmigranten in Nederland behandeld als tweederangsburgers", zei demissionair minister Van Gennip van Sociale Zaken deze week toen ze haar wetsvoorstel hierover naar de Tweede Kamer stuurde.
Duizend uitzendbureaus
Als de wet er komt, moeten uitzendbureaus vanaf 2026 een certificaat hebben om personeel aan bedrijven uit te kunnen lenen en zijn die bedrijven verplicht met gecertificeerde uitzendbureaus te werken. Van Gennips bedoeling is dat straks alleen nog uitzendbureaus overblijven die hun personeel fatsoenlijk behandelen en betalen.
Wat Den Haag betreft, waar naar schatting 50.000 arbeidsmigranten wonen die laaggeschoold werk doen, kan die wet niet snel genoeg ingaan. De Hofstad telt ruim duizend uitzendbureaus. Het zijn vaak kleine bedrijfjes die hun personeel via sociale media werven in bijvoorbeeld Bulgarije en Turkije.
Die uitzendbureaus leveren het personeel voor Nederlandse bedrijven die veel goedkope arbeidskrachten nodig hebben. Vaak wordt ook door dezelfde uitzendbureaus huisvesting geregeld voor deze mensen, met huurprijzen die amper betaalbaar zijn. Soms stoppen verhuurders te veel mensen in één huis, maar vaak kiezen arbeidsmigranten ook zelf voor het delen van woonruimte om de huursom te kunnen betalen, blijkt uit controles.
Hoge boetes
"We zijn de grip kwijt op de omstandigheden waaronder de vele arbeidsmigranten in de stad leven", zegt wethouder Balster. Hij denkt dat de wet gaat helpen om misstanden tegen te gaan, net als de inmiddels ingevoerde Wet goed verhuurderschap. Die maakt het mogelijk om in bepaalde wijken een vergunningsplicht in te voeren voor de verhuur van de vele particuliere panden in de stad.
Wie de regels overtreedt, kan rekenen op boetes tot 80.000 euro. Bedragen die soms met schijnbaar het grootste gemak worden betaald door de eigenaren van die panden, constateert Anjo Hoogendoorn van de Haagse Pandbrigade die de veiligheid van huizen in de stad controleert.
Dat er veel relatief goedkope panden in Den Haag staan, maakt de stad aantrekkelijk voor de verhuur van woonruimte aan arbeidsmigranten die vaak kort in Nederland werkzaam zijn. In het glastuinbouwgebied in het Westland bijvoorbeeld, in nabijgelegen distributiecentra, of in de vleesverwerkende industrie verder weg van de stad. "Den Haag is het centrum geworden van de problematiek met arbeidsmigranten", constateert Balster.
Zelf aan de slag
De wet die nu is aangekondigd is goed nieuws, maar er is meer nodig, vindt het stadsbestuur. Daarom zet de stad, samen met de gemeente Rotterdam, meer stappen om zicht te krijgen op de wijken waar veel arbeidsmigranten wonen. Er komt een gezamenlijke commissie EU-arbeidsmigranten waarin wetenschappers en mensen uit het veld uit beide steden informatie en kennis gaan delen.
Ook komt er meer handhaving. Vaak is niet bekend wat er achter de voordeur gebeurt, bijvoorbeeld als het gaat om uitbuiting van arbeidsmigranten of hun kinderen die niet naar school gaan.
Zoals in het geval van het Bulgaarse gezin op de beschimmelde kamer. "We troffen een Bulgaarse vrouw, nog geen twee jaar in Nederland, met een pasgeboren baby en nog twee kinderen. Ze sprak geen woord Nederlands. Haar man was er niet, die was aan het werk. De kinderen van 10 en 6 waren al twee jaar niet naar school geweest."
Met het aanstellen van sleutelfiguren in de woonwijken waar veel arbeidsmigranten wonen, hoopt het gemeentebestuur de problemen te lijf te gaan. Om beter met hen zelf in contact te komen, staat er nu dagelijks een mobiel informatiepunt in wijken waar ze wonen. En er zijn inloopplekken waar hulpverleners van stichting Fairwork en de Oost-Europese hulporganisatie Barka dagelijks aanwezig zijn. Ook door de Pandenbrigade, in 2009 opgericht, is er beter zich op wat er in de stad gebeurt, zegt Balster.
Verplicht inschrijven
De aanpak van de problemen kan Den Haag niet alleen, benadrukt de wethouder. Daarvoor is hulp van de landelijke politiek nodig. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten pleitte er eerder al voor dat werkgevers verplicht worden hun werknemers in te schrijven in de gemeente waar ze verblijven, ook al is dat kortdurend.
Zover is het nog niet. Volgens Balster omdat de lobby van uitzendbureaus die dat niet willen, sterker is. Het staat dan ook niet in het nieuwe wetsvoorstel over uitzendbureaus.
