In het Krugerpark is de mens het angstaanjagendste dier van allemaal
Zoogdieren in het Zuid-Afrikaanse Krugerpark slaan van niets zo snel op de vlucht als van mensenstemmen. Zelfs het geluid van grommende leeuwen en geweerschoten is voor de dieren niet zo afschrikwekkend als het geluid van pratende mensen.
Dat ontdekten onderzoekers door luidsprekers op te hangen bij een watertje waar veel zoogdieren in de droge tijd komen drinken. Over die luidsprekers speelden ze allerlei dierengeluiden af, waaronder die van leeuwen en honden, en het geluid van geweerschoten en mensenstemmen. Ook grote zoogdieren als neushoorns en giraffen namen het snelst de benen als ze mensen hoorden praten.
De onderzoekers legden vast hoe de dieren op mensenstemmen reageerden:
Uit recent onderzoek blijkt dat mensen op de Afrikaanse savanne veel meer dieren doodden dan roofdieren. Dan ándere roofdieren, moet je eigenlijk zeggen. "Mensen zijn superdodelijk", licht bioloog Liana Zanette haar onderzoek toe. "Onze bevindingen geven aan dat mensen veel enger zijn dan welk roofdier dan ook". Het onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijke blad Current Biology.
Zanette, Clinchy en hun collega's observeerden de reacties van negentien diersoorten, waaronder olifanten, zebra's, hyena's, luipaarden en buffels. Aan het eind van het experiment hadden ze 15.000 video's om te analyseren. Een selectie daarvan is te vinden op Youtube.
Jachtgeluiden minder eng
Vergelijkbaar onderzoek is eerder al gedaan in de VS, Europa en Australië, maar daarbij stond steeds het effect van de mens op één dier centraal. "In dit nieuwe onderzoek laten we zien dat de hele gemeenschap van zoogdieren zo reageert", zegt Zanette.
Opmerkelijk is dat dieren jachtgeluiden duidelijk minder angstaanjagend vinden dan mensenstemmen. "Dat geeft aan dat de prooidieren de mensen als het echte gevaar zien, en niet de wapens die mensen gebruiken."
Ontwikkelingssocioloog Bram Büscher, zelf niet betrokken bij het onderzoek, denkt dat de angstreacties van de zoogdieren "correct zijn vastgelegd", maar plaatst wel een paar kanttekeningen. Het onderzoek is bijvoorbeeld uitgevoerd in het Krugerpark, waar veel mensen komen. "Ik vraag me af wat voor impact dat heeft op zo'n onderzoek."
Ook vindt hij dat de mens te makkelijk gelijk wordt gesteld aan een superroofdier, zonder recht te doen aan de verschillen tussen mensen en leeuwen.
Afschrikken ter bescherming
Superroofdier of niet, over de angst die mensen oproepen bij zoogdieren kan na dit onderzoek weinig twijfel bestaan. "De angst voor mensen is ingebakken en alomtegenwoordig", zegt mede-onderzoeker Michael Clinchy. "Daar moeten we serieus rekening mee houden vanuit het perspectief van natuurbehoud."
De biologen willen daarom nu onderzoeken of mensenstemmen kunnen worden ingezet om bedreigde diersoorten te verdrijven uit gebieden waar ze gevaar lopen. In sommige gebieden hebben stropers het bijvoorbeeld gemunt op witte neushoorns. De eerste resultaten lijken veelbelovend.