Amerikanen en Rus winnen Nobelprijs Scheikunde voor ontdekking kwantumstippen

Twee Amerikanen en een Rus hebben de Nobelprijs voor Scheikunde gewonnen voor hun ontdekking van en hun onderzoek naar kwantumstippen. De Amerikaan Louis E. Brus en de Rus Aleksej I. Jekimov ontdekten de deeltjes in de jaren tachtig. De Amerikaan Moungi G. Bawendi deed verder praktisch onderzoek naar hoe de deeltjes gebruikt kunnen worden.

Kwantumstippen worden onder meer gebruikt om heldere kleuren in beeldschermen te krijgen. De stippen zijn zeer klein: 10.000 tot 100.000 keer dunner dan een menselijke haar. Afhankelijk van de grootte van de stip verandert de kleur van het licht. De organisatie noemt de ontdekking en de ontwikkelingen een "belangrijke mijlpaal die vandaag de dag wordt gebruikt in vele applicaties".

"Deze kleine deeltjes hebben unieke eigenschappen en verspreiden nu hun licht in televisieschermen en led-lampen. Ze katalyseren chemische reacties en hun heldere licht kan tumorweefsel verlichten voor een chirurg." Bawendi zei na de bekendmaking in een korte telefonische reactie "zeer verbaasd, zeer geschokt en zeer vereerd te zijn".

Onderzoeker Menno Veldhorst van de TU Delft doet zelf ook onderzoek naar kwantumstippen en noemt de toekenning terecht. "Het zijn echte pioniers", zegt hij op NPO Radio 1. "Ze hebben niet alleen een de theorie aangetoond, maar ook een slag gemaakt in hoe het toegepast kan worden."

Namen lekten eerder op dag al uit

De namen van de winnaars lekten eerder op de dag al uit via een persbericht. De organisatie ontkende toen echter dat zij de winnaars waren en meldde dat er nog overlegd moest worden.

De prijs wordt op 10 december uitgereikt in Stockholm. Aan de prijs is een geldbedrag van 11 miljoen Zweedse kronen verbonden (omgerekend zo'n 947.000 euro).

Vorig jaar ging de prijs naar de Amerikanen Carolyn Bertozzi en Barry Sharpless en de Deen Morten Meldal voor hun ontdekking hoe moleculen aan elkaar worden gekoppeld.