Na 100 jaar gissen wordt het geheim van Haastrecht vandaag onthuld

Een dikke verzegelde enveloppe, ombonden met touw, waarop staat "niet te openen voordat er honderd jaar na mijn sterfdag zijn verlopen". Nagelaten door Paulina Bisdom van Vliet, een rijke burgemeestersdochter uit Haastrecht die op 1 juni 1923 overleed. Na haar overlijden mocht een eeuw lang niemand weten wat er in de envelop zat. Vanmiddag om 15.30 uur wordt 'het geheim van Haastrecht' onthuld.

Journalist Lieuwe van Slooten van Omroep West komt uit het Zuid-Hollandse Haastrecht en maakte een podcast over het stadsgeheim. Waarom de inhoud van het pakket 100 jaar geheim moest blijven? "Dan weet je in ieder geval dat iedereen die je kent er niet meer is."

Bevroren in de tijd

Het huis van Paulina Bisdom van Vliet werd na haar overlijden op haar verzoek een museum. Alle veertien kamers verkeren in originele staat, zonder hekjes en lintjes. "Het huis is bevroren in de tijd", zegt Van Slooten.

"Paulina was heel specifiek in hoe ze het wilde. In een la in haar werkkamer had ze een briefje achtergelaten, waarop stond dat alle spullen in die la op exact dezelfde plek moesten liggen. Dat was het laatje van haar man." De man van Bisdom van Vliet was burgemeester van Haastrecht en overleed op jonge leeftijd. Na zijn overlijden had zij nog veel invloed in het dorp.

Ze had aanzien onder de bevolking van Haastrecht, vertelt Van Slooten. "Mensen namen altijd de hoed voor haar af als ze voorbij haar huis liepen, terwijl ze niet eens zeker wisten of ze thuis was."

Volgens Van Slooten had haar persoonlijkheid twee kanten. "Ze was heel vrijgevig en liet bijvoorbeeld Concordia bouwen, een gebouw voor de muziek- en gymnastiekvereniging. Maar als de muziekvereniging een voorstelling gaf, stelde ze wel als voorwaarde dat zij op de eerste rij moest zitten."

Gedurende haar leven kwam Bisdom van Vliet in conflict met de Protestantse kerk. Uit frustratie sloot ze zich aan bij de tegenhanger van de kerk, de Nederlandse Protestantenbond. Daar liet ze een nieuwe kerk voor bouwen. Ook liet ze geld na voor het salaris van de dominee.

"Dan ook weer met een voorwaarde, namelijk dat de dominee vrijzinnig en modern moest zijn. Dus als ze haar geld gaf, bleef ze zich er wel mee bemoeien. Vandaar dat ze in het dorp bekend stond als de stille burgemeester."

Mysterie en speculatie

De onthulling van het geheim leeft in de stad in de Krimpenerwaard. "De instanties waar zij bij aangesloten was, hopen dat er iets voor hen in zit", zegt Van Slooten. De inwoners van Haastrecht speculeren er op los. Sommigen denken dat in de enveloppe een aanwijzing zit voor een schat of dat er een groot bedrag vrijkomt dat over de Haastrechters gaat worden verdeeld.

De familie van Paulina Bisdom van Vliet was rijk en welvarend. Een groot deel van het familiekapitaal is verdiend door haar betovergrootvader. Hij bezat aandelen in de VOC en had een plantage in Suriname.

De gevoeligheid van het opgebouwde vermogen bespreekt Van Slooten ook in zijn podcast. "Het is de vraag wat het aandeel van Paulina was in de vergaring van het familiekapitaal. Zelf was zij zich bewust van haar vermogen en gaf zij veel van haar geld weg aan bijvoorbeeld liefdadigheid. Men hoopt nu dat er extra geld vrijkomt, maar dan moet je je wel afvragen wat voor geld dat is."

Of dat laatste echt gaat gebeuren, waagt Van Slooten te betwijfelen. "Ik ga er niet van uit dat het een geldprijs van Postcode Loterij-omvang is." Maar wat het dan wel is, weten nu alleen Bisdom van Vliet en het bestuur van het museum. In juni, 100 jaar na haar sterfdag, heeft het bestuur de enveloppe geopend. De inhoud van het geheim is volgens hen van 'grote historische waarde'.

Nu het museumbestuur de inhoud van het pakket kent, is het moment vanmiddag daar om 'het geheim van Haastrecht' te onthullen. "Het pakket weegt 1 kilo. In theorie zou het een juweel kunnen zijn. Maar ik gok dat het gevoelige briefcorrespondentie is die na een eeuw pas bekend mocht worden", zegt Van Slooten.