Veel onderzoeken naar geweld Franse politie bij rellen, nog niemand veroordeeld
Mohamed Bendriss reed een maand geleden 's nachts op zijn scooter door Marseille. Er waren daar, en op veel andere plaatsen, rellen uitgebroken nadat een agent de 17-jarige jongen Nahel had doodgeschoten in Nanterre.
Bendriss zag de rellen en postte een foto op Snapchat. Daarop was te zien hoe agenten iemand aanhielden op straat. Dat was om 00.49 uur. Tien minuten later lag de Algerijn zelf languit op straat, naast zijn scooter. De brandweer kwam en hij werd naar het ziekenhuis gebracht, maar het mocht niet meer baten: rond 02.00 uur overleed hij. De 27-jarige Bendriss was getrouwd, had een kind, en zijn vrouw was in verwachting van een tweede.
Deze week werden vijf agenten van de RAID, een elite-eenheid van de Franse politie, in hechtenis genomen. Twee van hen werden al snel weer vrijgelaten, drie zitten er nog steeds vast. Ze zouden mogelijk betrokken zijn bij de dood van Bendriss.
Rubberen kogels
Uit het onderzoek en de autopsie bleek dat het slachtoffer op twee plekken gewond was: op zijn borst en aan de binnenkant van een dijbeen. Dat zou heel goed "de impact kunnen zijn geweest van een flashball", aldus justitie. Dat zijn rubberen kogels die de politie afschiet bij ordeverstoringen.
Ook is het mogelijk dat hij is geraakt door een zogeheten bean bag: een zakje met mini-kogeltjes dat de politie als 'niet-dodelijk wapen' gebruikt. De onderzoekers gaan ervan uit dat de impact van de rubberen kogel of de bean bag op zijn borst een dodelijk hartinfarct bij Bendriss heeft veroorzaakt.
Na de dood van de 17-jarige Nahel braken er rellen uit in onder andere Parijs en Marseille:
De zaak heeft in Frankrijk voor grote opschudding gezorgd. Bendriss is het enige dodelijke slachtoffer dat viel tijdens de banlieue-rellen van een maand geleden. Rubberen kogels en bean bags worden geacht mensen alleen uit te schakelen maar niet te doden. Dat leden van de elite-eenheid RAID worden aangehouden is hoogst ongebruikelijk. Bovendien staat dit incident met de Algerijn niet op zichzelf.
Dezelfde nacht dat Bendriss overleed, raakte de 22-jarige Hedi zwaargewond in Marseille. Hij ging die avond uit, vertelde hij zelf. Er waren in de buurt rellen gaande en hij werd aan zijn hoofd geraakt door een rubberen kogel. In het ziekenhuis moest een deel van zijn schedel worden verwijderd.
Eén nacht voor Bendriss overleed, raakte zijn neef Abdelkarim zwaargewond bij de rellen in Marseille. Een projectiel raakte zijn oog. "In de verklaring die hij heeft afgelegd zegt hij dat ook hij door de RAID is beschoten", aldus zijn advocaat Arié Alimi.
Ook op andere plaatsen in het land raakten mensen gewond door politieoptreden. De 25-jarige Aimène werd aan zijn hoofd geraakt door een projectiel in Mont-Saint-Martin, bij de Belgische grens, terwijl hij in zijn auto zat. "Het lijkt erop dat hij is geraakt door bean bags", zei de aanklager. Televisiezender BFM meldt dat de politie-inspectie inmiddels zo'n dertig onderzoeken doet naar beschuldigingen van geweld door agenten, verspreid over heel Frankrijk vorige maand.
Niet één agent veroordeeld
In geen van de hier boven beschreven gevallen is nog duidelijk wát er precies is gebeurd en waarom er is geschoten. Ook is niet altijd duidelijk of de slachtoffers wel of niet deelnamen aan de rellen. Er is tot nu toe niet één agent veroordeeld vanwege geweld tegen betogers of relschoppers. Maar in Frankrijk is wel opnieuw een debat losgebarsten over het optreden van de politie.
Dagblad Libération schreef bijvoorbeeld dat uit vertrouwelijke stukken blijkt dat de overheid weet dat de rubberen kogels gevaarlijk zijn, maar ze toch blijft inzetten.
Advocaat Alimi heeft kritiek op de inzet van de RAID bij rellen op straat, zoals vorige maand. De RAID wordt doorgaans ingezet bij terrorisme en gijzelingen. "Het is een eenheid die helemaal niet getraind en niet gewend is om in te grijpen bij stadsgeweld."
Bovendien zeggen organisaties als Amnesty International al jaren dat de Franse politie soms "buitensporig geweld" gebruikt. "De regels voor vuurwapengebruik door agenten moeten veranderd worden en het systemisch racisme hij de handhaving van de orde moet beëindigd worden", schreef de mensenrechtenorganisatie vorige maand.
Die kritiek is niet nieuw. Ook bij de pensioenprotesten, begin dit jaar, en bij de demonstraties van de Gele Hesjes, in 2018 en 2019, vielen er slachtoffers onder de betogers en was er veel kritiek op de handelwijze van de Franse politie.
